پریا پارسا - دکتری شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز

کودک نیازمند محیطی است که که او را به چالش وادارد، توجه او را جلب کند و کودک از آن بیاموزد. محیط های شهری امـروز در بـرانگیختن تخیـل و ایجـاد انگیزه برای تحرک کودکان ضعیف هستند. از منظر اندیشه اسلامی درنظرگرفتن زندگی کودک در زمان حال به تنهایی نمیتواند براورده کننده تمام نیازهـای او باشد. باید آینده کودک را نیز درنظرداشت و زندگی او را چون مسیری دید که بدون داشتن نقشه راه نمیتوان از آن عبور کرد. میتـوان گفـت تجربـهای ایرانـی اسلامی که کودک را عضوی از جامعه شهری بداند و فرایند و محتوای رشد در محیط را همزمان مورد توجه قرار دهد وجود ندارد. این تحقیـق بـه دنبـال یـافتن پاسخ این سؤال است که فضاهای باز محلات در ایران چگونه میتوانند ضمن توجه به خواست و نیاز کودکان، در انتقال محتـوای دینـی اسـلامی بـه آنـان مـؤثر باشند؟ با بررسی منابع فلسفی، عرفانی و کلام اسلامی به عنوان مبانی نظری، الگویی ایرانی اسلامی با نام " شهر مربی کودک" ارائه می شود که طبق آن، محـیط در کنار آموزش در خانه و مدرسه به کودک، میتواند در تربیت غیررسمی و انتقال مفاهیم دینی به او نقش بازدارنده یا تقویت کننـده داشـته باشـد. 5 معیـار در ساختار شهر مربی کودک دخیل هستند: محتوای آموزش دینی به کودک، روش آموزش دینی به کودک، ویژگیهـای محیطـی، محـیط فرهنگـی رشـد کـودک، ویژگیهای گروه سنی کودکان. برای یافتن پاسخ سؤال تحقیق، رویکرد برنامهریزی طراحیمحور انتخـاب میشـود تـا کیفیتهـای کالبـدی و زیبایی شـناختی را همزمان در شهر مربی کودک مد نظر قراردهد. یکی از محلات طبقه اجتماعی متوسـط شـهر تبریـز انتخـاب و بـا روشهـای مشـاهده محقـق و مصـاحبه نیمـه ساختاریافته جهتدار با 12کودک 6تا12 ساله ارتباط شاخص های محیطی با محتوای آموزش دینی در آن محله بررسی میشود. سپس سند چارچوب برنامه ریزی و طراحی شهری برای محله هدف تهیه و ضوابط و الگوهای طراحی محله مربی کودک تعیین میشوند.

اندیشه اسلامی، برنامه ریزی طراحی محور، شهر مربی کودک، محله، تبریز