محسن خوشفر - استادیار گروه حدیث جامعه المصطفی العالمیه
هدیه مهری - دانشجوی کارشناسی ارشد نهج البلاغه دانشگاه قرآن و حدیث پردیس تهران

خودتربیتی یعنی اینکه انسان به تربیت و پرورش استعدادها و تواناییهای خود در جهت کمال انسانی خویش بپردازد. خود تربیتی مقدمه ای است برای تربیت دیگران و به این معناست که تا انسان خود را نسازد و دراخلاق و رفتار آراسته به صفات الهی نشود، نمیتواند در محیط تاثیر بگذارد. دین اسلام و حضرات معصومین در قرآن، روایات و احادیث، عوامل و موانع خودتربیتی را بیان کرده اند، موانع خودتربیتی به دو نوع موانع درونی و موانع بیرونی تقسیم میگردد. موانع درونی از جمله موانعی است که از باطن خود انسان نشأت می گیرد، میتوان گفت که سرچشمه موانع درونی، اراده و خواست خود انسان است و اوست که با خواست خود موانعی را بر سر راه خودتربیتی ایجاد میکند . موانع بیرونی به این معناست که گاهی عواملی خارجی برسر راه خود تربیتی قرار می گیرد و باعث گمراهی انسان و دور شدن او از امر تربیت میشود. در نتیجه وجود هردو موانع درونی و بیرونی خودتربیتی منجر به گمراهی انسان از مسیر کمال انسانیت میگردد. این تحقیق به دنبال کشف موانع بیرونی خودتربیتی از منظر امام علی (ع) میباشد که ایشان نمونهای از الگوی عالی تربیتی هستند. خود تربیتی برای رسیدن به اهدافی همچون سرآمدی دریک مجموعه، بارور کردن ظرفیتهای انسان، موفقیت در زندگی، کسب آرامش روحی ، کاهش استرس و صدها هدف دیگر انجام می پذیرد. انسان برای پیمودن مسیر خودتربیتی و تحقق کمال انسانی، لازم است تا موانع موجود در این راه را بشناسد تا در جهت رفع آن برآید. روش تحقیق به صورت تحلیلی- توصیفی انجام پذیرفته است و نتایج بهدست آمده بدین شرح است؛ موانع بیرونی خودتربیتی ، شامل: شیطان، دنیا، لقمه حرام، محیط نامناسب، خانواده ناسالم، دوستان ناسالم و محیط اجتماعی ناسالم میباشد.

موانع، خودتربیتی، کمال انسانی، امام علی (ع)، تعلیم و تربیت، نهج البلاغه