فاطمه کریم پور - دانشجوی کارشناسی ارشد پژوهش هنر دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلامشهر

در طول تاریخ ایران، اقلیت های مذهبی به دلیل ماهیت کمی جامعه شان، همواره نسبت به فرهنگ قومی و عرفی و نیز پوشش و زبان خود به مثابه عناصر هویتی شان حساس و سختگیر بوده اند. یکی از اقلیت های مهم در ایران که همواره در طول تاریخ پرفراز و نشیب ایران، نسبت به فرهنگ و رسم و رسوم خویش پایبند بوده اند، زردشتیان بوده اند. پوشاک و لباس های این اقلیت مذهبی، در دوران مختلف تغییر چندانی نکرد. تنها در اواخر دوران قاجار بود که با ورود فرهنگ غربی فرهنگ پوششی ایرانیان به ویژه زردشتیان دچار دگرگونی شد. با این وجود زنان و مردان زردشتی ساکن در شهرهای دور از مرکز مانند یزد و کرمان، کاملاً به لباس سنتی خود وفادار مانده بودند. به واسطه آنکه در دوره قاجاریه، روند غربی شدگی جامعه به صورت بطئی بود، تغییرات در پوشش مردمان زردشتی، به صورت آهسته صورت گرفت. اما با ورود جامعه به عصر پهلوی، تغییرات البسه شتاب بیشتری به خود گرفت. باری هدف اصلی تحقیق حاضر که بر اساس روش توصیفی - تحلیلی صورت گرفته است، تلاش دارد تا پوشاک زردشتیان را در دوران قاجاریه به ویژه اواخر عصر قاجاریه و نحوه دگردیسی پوشاک زنان و مردان زردشتی در تهران و حفظ برخی از شمایل ها و نمادهای سنتی البسه در شهرهایی چون یزد و کرمان، مورد بررسی قرار دهد. در اواخر دوران قاجاریه لباس زردشتیان تهران نیز به دلیل حضور در پایتخت، تغییرات گسترده ای به خود دید. برای نمونه استفاده از پیراهن و کفش چرمی معمول گشت و زنان زردشتی نیز در برخی از محله های تهران به شیوه زنان دیگر پایتخت نشین، لباس می پوشیدند و تنها در مراسم های سنتی و جشن های باستانی شان از لباس های سنتی شان استفاده می کردند. در واقع می توان گفت که زردشتی های ساکن شهرهای کرمان و یزد، بیشتر از لباس های سنتی خود استفاده می کردند ولی در شهری چون تهران، عناصر تمایزبخش هویتی کم کم رنگ باخت و زنان و مردان به شکل در سطح جامعه حضور به هم می رساندند.

پوشاک، سنت، نقش و نگار، زردشتیان، قاجاریه