مژگان حبیبی - دانشگاه فردوسی مشهد
محمود الیاسی - دانشگاه حکیم سبزواری
محمد رضا پهلوان نژاد - دانشگاه فردوسی مشهد

یکی از مسائل قابل­توجه در حوزه زبان­شناسی اجتماعی و دوزبانگی، پدیده رمزگردانی است. از جوامع بزرگ دوزبانه در ایران می­توان به جامعه دوزبانه­های ترکی آذری-فارسی­زبان اشاره کرد که وقوع این پدیده در میان بسیاری از آنان امری معمول است. هدف از انجام این پژوهش، بررسی علل عوامل رمزگردانی و انواع آن در میان تعدادی از دبیران دوزبانه ترکی آذری-فارسی­زبان در شهر ارومیه می­باشد. بدین منظور ابتدا داده­های مرتبط با رمزگردانی این دبیران، از طریق مشاهده مستقیم گردآوری شد. این داده­ها پس از آوانگاری، مورد تحلیل قرار گرفت. در پژوهش حاضر، از چارچوب نظری بلوم و گامپرز (1972) استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان داد که 15 عامل مختلف در وقوع رمزگردانی در میان این دبیران مؤثر بوده­اند. همچنین مشخص گردید این دبیران دوزبانه در سه بافت اتاق دفتر، جلسات شورای دبیران، و کلاس­های ضمن خدمت، در هنگام گفتگو درباره موضوعات آموزشی و غیرآموزشی از هر دو نوع رمزگردانی (استعاری و موقعیتی) استفاده می­کنند.       

زبان شناسی اجتماعی, دوزبانگی, رمزگردانی, زبان ترکی آذری, ارومیه