لیلا عزیزی - دانشآموخته کارشناسی ارشدگروه مهندسی آب و خاک، دانشگاه ایلام
مسعود بازگیر - استادیار گروه مهندسی آب و خاک، دانشگاه ایلام
مجید میراب بالو - استادیار گروه گیاهپزشکی، دانشگاه ایلام
محمد میرزایی حیدری - استادیار گروه زراعت و اصلاح دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایلام

آتش­سوزی یکی از عوامل بسیار مهم تخریب جنگل­ها و مراتع می­باشد. در اکوسیستم­های جنگلی و مرتعی از مزوفون­های خاک به عنوان یک شاخص زیستی در برابر تغیرات زیست محیطی و مدیریتی استفاده می­کنند. هدف از این تحقیق، بررسی پیامد آتش­سوزی و کاربری­های جنگل و چراگاه بر فراوانی مزوفون بندپایان خاکزی در شهرستان بدره از استان ایلام بود. بدین منظور، نمونه­برداری­های خاک از دو لایه رویی (5-0 سانتی­متری) و زیری (20-5 سانتی­متری) در دو کاربری در دو حالت با رخداد آتش­سوزی و بدون رخداد آتش­سوزی (شاهد) در سال 1394 انجام گرفت. در هر کاربری سه پلات (50 ×50) و از هر پلات پنج نقطه به­طور تصادفی از دو عمق سطحی و تحتانی (تعداد کل نمونه­ها 60 نمونه) برداشته شد. تعداد 3360 نمونه از انواع مختلف از شاخه بند­پایان خاک در هر دو کاربری جنگل و چراگاه بررسی شد، که در کاربری چراگاه نسوخته (شاهد) نزدیک 67/30 درصد و بیشترین فراوانی جانوران خاکزی را داشت. منطقه سوخته شده همین کاربری 35/14 درصد و کمترین فراوانی مزوفون خاک را داشت و همچنین فراوانی کنه­ها در برابر حشرات در جنگل بیشتر از چراگاه بود. بر اساس نتایج، آتش­سوزی و عمق خاک بر فراوانی راسته­های پادمان (Collembola)، کنه­های میان­استیگما (Mesostigmata)، اُریباتیدا (Oribatida) و سوسک­های شکارگر خانواده استافیلینیده (Staphylinidae) اثر معنی­داری (01/0<α) داشت. کاربری جنگل و مرتع بر فراوانی کنه­های میان­استیگما معنی­دار نشد، در حالی­که این عامل تأثیر معنی­داری در سطح یک درصد بر فراوانی سایر مزوفون های خاک نشان داد. به­طور­کلی پیامد آتش­سوزی در کاربری­های گوناگون بر جمعیت مزوفون خاک تأثیر منفی بر جای گذاشت

آتش‌سوزی, جنگل, چراگاه, فراوانی مزوفون خاک, ایلام