ارزیابی آسیب‌پذیری لرزه‌ای فضاهای شهری با کاربست تئوری کاتاستروف (مورد: شهر ورزقان)

  • سال انتشار: 1399
  • محل انتشار: فصلنامه جغرافیا و مخاطرات محیطی، دوره: 9، شماره: 3
  • کد COI اختصاصی: JR_GEH-9-3_006
  • زبان مقاله: فارسی
  • تعداد مشاهده: 317
دانلود فایل این مقاله

نویسندگان

پریچهر مصری علمداری

- استادیار اقلیمشناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

منصور خیری زاده آروق

دانشآموخته دکتری ژئومورفولوژی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

چکیده

هدف اصلی پژوهش حاضر ارائه یک چارچوب روش­شناسی برای ارزیابی سریع و کارآمد آسیب­پذیری فضاهای شهری نسبت به زلزله است. بسیاری از متغیرهای مؤثر بر آسیب­پذیری لرزه­ای شهرها از ماهیت مکانی برخوردار هستند؛ ازاین‌رو استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی در ترکیب و یکپارچه نمودن این متغیرها می­تواند به نتایج مطلوبی منجر شود. با این حال، یکی از مهم‌ترین مسائل روی­هم­گذاری لایه­های داده در سیستم اطلاعات جغرافیایی مربوط به عدم قطعیت­های وزن­دهی و تصمیم­گیری است. در پژوهش حاضر سعی شد که با استفاده از توابع تئوری کاتاستروف این‌گونه عدم قطعیت­ها تا حد زیادی تعدیل شوند. در تئوری کاتاستروف، اهمیت هر یک از متغیرها از طریق مکانیسم درونی سیستم محاسبه می­شود. درواقع، استفاده از رویکرد مذکور باعث تکرارپذیری نتایج مدل می­گردد که مزیتی قابل‌توجه به شمار می­رود. ارزیابی آسیب­پذیری لرزه­ای شهر ورزقان با استفاده از توابع تئوری کاتاستروف نشان می­دهد که بالغ بر 9 درصد از محدوده قانونی شهر در کلاس آسیب­پذیری بسیار زیاد و 12 درصد آن در کلاس آسیب­پذیری زیاد واقع شده است. در این رابطه، بخش عمده­ای از مرکز شهر ورزقان در برابر زلزله از آسیب­پذیری بالایی برخوردار است. تراکم بالای مسکونی و ساختمانی، کیفیت پایین ساختمان­ها، قدمت بالا و مصالح نامطلوب بناها، محصورشدگی و کمبود فضاهای باز شهری، لیتولوژی و زیربنای سست، عدم دسترسی مطلوب به خدمات بیمارستانی و آتش­نشانی و غیره منجر به افزایش آسیب­پذیری این بخش از شهر شده است.  

کلیدواژه ها

آسیب‌پذیری, زلزله, تئوری کاتاستروف, GIS, شهر ورزقان

اطلاعات بیشتر در مورد COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.