سید حسام نیک سیرت - دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی داراب، دانشگاه شیراز
احسان بیژن زاده - شیراز
روح اله نادری - دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی داراب، دانشگاه شیراز

به‌منظور ارزیابی شاخص‌های رقابتی و اقتصادی کشت مخلوط ارقام جو (Hordeum spp.) با نخود (Cicer arietinum L.) و باقلا ((Vicia faba L. در رژیم‌های متفاوت آبیاری آزمایشی مزرعه‌ای به‌صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شیراز در سال زراعی 94-1393 اجرا شد. رژیم‌های آبیاری به‌عنوان فاکتور اصلی (آبیاری مطلوب و قطع آبیاری در مرحله شیری شدن دانه جو) و الگوهای مختلف کشت (تک‌کشتی نخود، باقلا، جو نیمروز و جو زهک و کشت مخلوط جو نیمروز+ نخود، جو نیمروز+ باقلا، جو زهک+ نخود و جو زهک+ باقلا با نسبت 1 به 1) به‌عنوان فاکتور فرعی بودند. قطع آبیاری به ترتیب باعث کاهش 20، 43 و 40 درصدی عملکرد دانه ارقام جو، نخود و باقلا و افزایش 9/1، 42 و 2/20 درصدی نسبت برابری زمین جزئی (LER)ارقام جو و حبوبات و نسبت برابری زمین کل شد. شاخص‌های غالبیت (A) و نسبت رقابتی (CR) نشان دادند که در شرایط آبیاری مطلوب، ارقام جو جزء غالب بودند و در شرایط قطع آبیاری، قدرت رقابتی حبوبات افزایش یافت. در شرایط آبیاری مطلوب، شاخص عملکرد از دست رفته واقعی ((AYL ارقام جو، حبوبات و کل به‌ترتیب مثبت، منفی و صفر بود و شاخص سودمندی کشت مخلوط (IA) ارقام جو مثبت و در حبوبات و کل منفی بود. در قطع آبیاری، شاخص عملکرد از دست رفته واقعی و شاخص سودمندی کشت مخلوط ارقام جو، حبوبات و کل، مثبت بود. شاخص نسبت برابری زمین در تمامی تیمارهای کشت مخلوط بالاتر از یک بود. شاخص بهره‌وری سیستم (SPI) نیز برای تمامی تیمارهای کشت مخلوط مثبت بود. ارزیابی شاخص نسبت برابری زمین نشان داد که کشت مخلوط جو شش ردیفه زهک + نخود در شرایط کمبود آب نسبت به دیگر الگوهای کشت مورد مطالعه بین 8/13 تا 36 درصد برتری داشت.

تنش خشکی, جو شش ردیفه, عملکرد از دست رفته واقعی, نسبت برابری زمین