جستاری در آنیمای دایه در داستان های عامیانۀ فارسی (با تأکید بر سمکعیّار، ابومسلمنامه و حسینکرد)
- سال انتشار: 1397
- محل انتشار: فصلنامه جستارهای نوین ادبی، دوره: 51، شماره: 1
- کد COI اختصاصی: JR_JLSS-51-1_012
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 296
نویسندگان
دانشگاه رازی -کرمانشاه
چکیده
همزیستی با یک اصل مؤنث یا مذکر در جسم و جان مرد و زن از دیرباز مورد توجه بوده است؛ اگرچه در برخی موارد این دیدگاه مستور مانده است، اما برخی از پژوهشگران چون یونگ با تعبیر «آنیما» و «آنیموس» از این دو اصل، سعی در مطرح کردن آن در علوم انسانی داشتهاند. در قصّههای عامیانه و متون داستانی کهن، نمودهای این دو اصل در قالب رُمانسها نمایان است. یکی از این جلوههای کهنالگویی، حضور برخی شخصیتهایِ تا حدودی در سایه است که از آن به «دایه» تعبیر میشود. حضور او در مراحل ابتدایی رشد قهرمانان قصّهها و نیز برخی کُنشهای مثبت و منفی از سوی او، بیانگر جلوۀ کهنالگویی آنیمایی وی در ذهن و ضمیر گزارندگان قصّه است. این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی و مطالعۀ کتابخانهای به انجام رسیده است. مسئلۀ محوری این است که دایه بهعنوان یک آنیما چه کُنشهای آنیمایی انجام میدهد، نقش محوری او در چه ویژگیای نهفته است و اینکه نقشهای آنیمایی او یکدست و ایستاست یا دو قطبی است. با بررسی این قصّهها نُه نقش از دایه نشان داده شده است که در این میان شش نقش مثبت و سه نقش منفی است؛ ازجمله: تربیت و ترضیع، واسطگی و دلالی، محرم اسرار شاهزاده بودن، کاردانی و چارهگری، شفاعت و پایمردی، کارگزاری شب زفاف، افسونگری، جادوگری و طلسم گذاری، اطلاعرسانی و مدیریت خرابات. از میان این کردارها، تربیت و پرورش بهعنوان آنیمای مثبت بیشترین بسامد و از میان آنیمای منفی، جادوگری و طلسم بیشترین بسامد را داشته است. در بخش ویژگیهای مثبت آنیما، واسطگی و دلالگی، محرم اسرار، کاردانی و چارهگری، شفاعت و پایمردی و کارگزاری شب زفاف همه در ذیل ویژگی «میانجی»گری آنیما قرار میگیرد. ملاک انتخاب داستانها، حضور و نقش دایه در آنهاست. از میان قصّههای عامیانه بلند، قصّههای سمکعیّار، ابومسلمنامه و حسینکرد را به دلیل بلند بودن داستان، تنوع بنمایهها و نیز بسامد بالای حضور دایه در آن گزینش کردهایم.کلیدواژه ها
آنیما, دایه, سمک عیار, ابومسلم نامه, حسین کرداطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.