تطبیق شخصیّت‌ های حماسی شاهنامه با چهره های تاریخی در کتاب نامۀ باستان میرزا آقاخان کرمانی

همیشه سخن بر سر این بوده است که شاهنامه اثری تاریخی است یا اثری داستانی؟ مورخان از همان ابتدا مبنای شاهنامه را تاریخ قرار داده­اند و سعی کرده­اند که شخصیّت‌­های حماسی را با شخصیّت‌­های سامی و عبری تطبیق دهند. با کشف مظاهر جدید تمدن امروزی از یافته­های باستان­شناسی و رواج صنعت چاپ و ترجمه، تطبیق چهره­های حماسی با چهره­های تاریخی ایران هم مدّ نظر برخی پژوهشگران قرار گرفت. در مقابل افرادی شخصیّت‌­های حماسی را قهرمانان داستانی می­دانستند و شخصیّت‌­های تاریخی را جدا فرض می­کردند. میرزا آقاخان کرمانی، با پررنگ شدن بحث ملیّت، به سرودن اثر تاریخی بر وزن و قالب شاهنامۀ فردوسی پرداخت و سعی کرد که شخصیّت‌­های تاریخی مثل کورش، کمبوجیه، داریوش و ... را با قهرمان­های حماسی مثل کیخسرو، کی­کاووس، اسفندیار و ... تطبیق دهد. در این پژوهش با مراجعه به نامۀ باستان، تطبیق­ها را ذکر و دلیل انجام این تطبیق­ها را از نگاه شاعر بررسی کرده­ایم. حاصل اینکه شاعر در پی شباهت­های داستانی، نزدیکی نام­های تاریخی و شخصیّت‌­های حماسی و آمیختگی اندیشه­های دساتیری، در پی تطبیق این شخصیّت‌­ها برآمده است؛ به­گونه­ای­که آقاخان معتقد بوده که فردوسی نام طوایف، جنگ­ها و شاهزادگان را با شخصیت­های حماسی آمیخته است. همیشه سخن بر سر این بوده است که شاهنامه اثری تاریخی است یا اثری داستانی؟ مورخان از همان ابتدا مبنای شاهنامه را تاریخ قرار داده­اند و سعی کرده­اند که شخصیّت‌­های حماسی را با شخصیّت‌­های سامی و عبری تطبیق دهند. با کشف مظاهر جدید تمدن امروزی از یافته­های باستان­شناسی و رواج صنعت چاپ و ترجمه، تطبیق چهره­های حماسی با چهره­های تاریخی ایران هم مدّ نظر برخی پژوهشگران قرار گرفت. در مقابل افرادی شخصیّت‌­های حماسی را قهرمانان داستانی می­دانستند و شخصیّت‌­های تاریخی را جدا فرض می­کردند. میرزا آقاخان کرمانی، با پررنگ شدن بحث ملیّت، به سرودن اثر تاریخی بر وزن و قالب شاهنامۀ فردوسی پرداخت و سعی کرد که شخصیّت‌­های تاریخی مثل کورش، کمبوجیه، داریوش و ... را با قهرمان­های حماسی مثل کیخسرو، کی­کاووس، اسفندیار و ... تطبیق دهد. در این پژوهش با مراجعه به نامۀ باستان، تطبیق­ها را ذکر و دلیل انجام این تطبیق­ها را از نگاه شاعر بررسی کرده­ایم. حاصل اینکه شاعر در پی شباهت­های داستانی، نزدیکی نام­های تاریخی و شخصیّت‌­های حماسی و آمیختگی اندیشه­های دساتیری، در پی تطبیق این شخصیّت‌­ها برآمده است؛ به­گونه­ای­که آقاخان معتقد بوده که فردوسی نام طوایف، جنگ­ها و شاهزادگان را با شخصیت­های حماسی آمیخته است.