بررسی بخش خواندن در آزمون بسندگیِ زبان فارسی دانشگاه فردوسی مشهد

مهارتِ خواندن و درک مطلب و محیط دانشگاه پیوندی ناگسستنی با یکدیگر دارند و ضعف و ناتوانی در این مهارت می­تواند به زندگی دانشگاهی دانشجویان لطمه‌ای جدّی بزند. از همین رو سنجش این توانمندی بخش بسیار مهمّی از آزمون­های بسندگی زبان فارسی برای غیر فارسی ­زبانان را به خود اختصاص می‌دهد؛ ازجمله آزمون زبان فارسی دانشگاه فردوسی مشهد که بیش از چهار سال است به‌عنوان معیاری برای سنجش دانشجویان غیرفارسی ‌زبان برای ورود به دانشگاه ‌های ایران، در برخی شهرهای ایران و عراق برگزار می‌شود. در این پژوهش با کمک مدل آماری رش، به بررسی داده ‌های گردآوری ‌شدۀ بخشِ خواندن یکی از آزمون­ های برگزارشده در مرکز بین ‌المللی آموزش زبان فارسی دانشگاه فردوسی مشهد پرداختیم. بررسی ‌ها حاکی از این بود که پایایی بخشِ خواندن آزمون ۷۶/0 است که برای یک آزمون سرنوشت‌ ساز رقم بالایی به‌شمار نمی­آید. همچنین نقشۀ آزمودنی- پرسش، بیانگر این نکته بود که سؤالات آزمون عمدتاً در سطح داوطلبانِ متوسّط هستند. اما نقطة قوت این آزمون را می­توان تعداد نسبتاً زیاد پرسش ­ها و نیز تنوع آنها از نظر نوع اطلاعات خواسته شده دانست. مقایسۀ آزمون با مبانی نظری ارائه ‌شده توسّط طرّاحان تافل این امکان را فراهم کرد تا راهکارهایی برای بهبود پایایی آزمون ارائه بدهیم. سؤالات آزمون بسندگی فارسی دانشگاه فردوسی مشهد از نظر نوع مطابقت، عمدتاً از نوع محل ­یابی و یا سلسله ­ای هستند و پرسش‌ هایی از نوع ترکیبی و تولیدی می­تواند به سخت­تر شدن سؤالات بینجامد. اگر از منظر اهداف خواندن به آزمون نگاهی بیندازیم، مشاهده می­کنیم که سؤالات عمدتاً متناسب با اهداف خواندن برای پیداکردن اطّلاعات و نیز خواندن برای رسیدن به درک مقدّماتی هستند. به نظر می­رسد که این آزمون به سؤالاتی متناسب با اهداف خواندن برای یادگیری و نیز هدف خواندن برای ادغام اطّلاعات در بین چند متن مختلف نیاز دارد که از سطح دشواری بالاتری برخوردار هستند.

کلیدواژه ها:

آزمون بسندگی زبان فارسی ، سنجش تکلیف‌محور ، سنجش مهارت محور ، مهارت خواندن ، پایایی آزمون