مژگان دیباج - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه خوارزمی
بهادر باقری - دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه خوارزمی

هر اثر، متناسب با موضوع خود حاوی کلان‎ گفتمان ‎ها و خرده‎گفتمان ‎هایی است که عناصر زبانی و معنایی در خدمت تبیین و تفسیر آنها به‎ کار گرفته می‎شود. خاطرات حاج سیاح محلاتی، از جمله آثار برجسته در دورة قاجار است که در بخش قابل ‎ملاحظه‎ای از آن به یکی از رویدادهای سیاسی-اجتماعی زمان، یعنی مشروطیت پرداخته شده و قرار داشتن مؤلف در جبهة مشروطه‎ طلبان، این صبغه را پررنگ‎تر ساخته است. بررسی کلان‎ گفتمان مشروطیت در این اثر بر اساس الگوی نسبتاً جامع فرکلاف در سه سطح توصیف، تفسیر و تبیین، نمایندة نگرش مثبت نویسنده به مسئلة مشروطیت و به‎کارگیری عناصر زبانی و واژگانی، دستوری و بیانی و... در موافقت با این رویداد است. در جبهة مخالف مشروطه‎خواهان، مخالفان آن قرار دارند که دقیقاً روی دیگر سکه را می‎نمایانند و برخورد انتقادی نویسنده در سه ساحت توصیف، تفسیر و تبیین با آن­ها این امر را برجسته‏ تر می‎کند.

خاطرات حاج سیاح (دوران خوف و وحشت), مشروطیت, فرکلاف, کلان گفتمان, تحلیل انتقادی گفتمان