تبیین جایگاه محرمیت در نسبت با قلمرو و خلوت در مسکن سنتی ایران بر پایه آموزه های اسلامی

یکی از مهم‌ترین مفاهیم منعکس از اصول و ارزش­های اسلامی محرمیت است که خصوصاً در حوزه مسکن سنتی ایران نمود یافته‌است اما به­نظر می­رسد اصل محرمیت به‌عنوان یکی از کیفیات انسان- محیط در معماری و شهرسازی اسلامی در مسکن سنتی ضمن داشتن اشتراکات با مفاهیم معادل در نظر گرفته‌شده برای محرمیت، توسط صاحب‌نظران غربی یعنی قلمرو و خلوت، دارای تفاوت‌های اساسی نیز با این مفاهیم می­باشد لذا هدف از این پژوهش، تبیین مفهوم محرمیت در نسبت با خلوت و قلمرو بر پایه آموزه­های اسلامی در مسکن سنتی ایران است. جهت تبیین مسئله، این پژوهش از روش ترکیبی تحلیل محتوا با استدلال منطقی بهره­گیری شده‌است. گردآوری داده­ها از طریق مطالعات اسنادی و کتابخانه­ای انجام شده‌است و روش تحقیق توصیفی تحلیلی بوده که ابتدا پس از شناخت نظرات و تعاریف متخصصین غربی از محرمیت، بر پایه آموزه­های اسلامی (قرآن کریم و احادیث معصومین (ع)) به تبیین جایگاه مؤلفه‌های آن در کالبد مسکن سنتی پرداخته شده‌است. در خاتمه، ضمن ارائه مدل پژوهش، یافته­های پژوهش نشان می­دهد که اولاً محرمیت در حوزه مادی، کالبد دادن به فضاهای معماری با بهره­گیری از عناصر نظام ورودی خانه­های سنتی است به‌گونه‌ای که در این حوزه همسو با مفهوم قلمرو است که مؤلفه‌های امنیت، مالکیت، مرز آشکار و محصوریت را به‌دنبال خواهد داشت ثانیاً محرمیت در حوزه روانی و رفتاری مترادف با فضای صمیمی با دیگر (ان) است که در این حوزه همسو با مفهوم خلوت است که در مسکن سنتی در حیاط، تالارها، ایوان­ها، طنبی­ها، سه‌دری‌ها، پنج‌دری‌ها نمود می­یابد اما محرمیت در حوزه معنایی در مسکن سنتی با نظم سلسله‌مراتبی نظام ورودی، بستر درون‌گرایی را به‌وجود می­آورد و همچنین با تفکیک عرصه­بندی فضایی در خلوت‌خانه‌ها و زاویه­ها زمینه­ساز حضور و آرامش قلب است تا تعالی معنوی انسان را به‌وجود آورد.  

کلیدواژه ها:

mahramiat ، privacy ، territory ، traditional houses. ، محرمیت ، خلوت ، قلمرو ، خانه­ های سنتی.