تحلیل اثرات اقتصادی- اجتماعی کلان‌شهرها بر روستاهای پیرامون شهری از دیدگاه جوامع محلی (مطالعه موردی: روستای مهرآباد- شهرستان دماوند)

شهرها و روستاها به‌عنوان مراکز اصلی تجمع انسان‌ها و شکل‌دهنده اصلی بنیان‌های جغرافیایی یک ناحیه بوده که دارای روابط خاص با تکیه بر ویژگی‌های اقتصادی- اجتماعی و فضایی با یکدیگر هستند. گسترش شتابان تکنولوژی طی دهه‌های اخیر، شیوه سکونت و فعالیت را در شهرها و روستاها دگرگون ساخته­است؛ این گسترش از یک‌سو باعث شهرگریزی و ازسوی‌دیگر باعث افزایش رغبت به خانه‌های دوم و استراحت در مکان‌هایی به دور از شهرها شده‌است. این موضوع به‌ویژه برای روستاهای هم‌جوار کلان‌شهرها، خصوصاً تهران و شهرهای بزرگ جدی است؛ بنابراین هر سکونتگاه روستایی که در حاشیه و پیرامون این مراکز شهری استقرار یافته باشد در معرض توجه و تأثیر قرار گرفته‌است که این امر در روستاها اثرات مختلفی را بر جای گذاشته‌است حال اینکه روستاییان چه ادارکی از این تحولات و تغییرات دارند و چگونه اثرات آن را درک می‌نمایند موضوعی است که بایستی مورد بررسی و تحقیق قرار بگیرد. هدف این مقاله بررسی اثرات اجتماعی و اقتصادی حاصل از گسترش و رشد کلان‌شهر تهران در روستای مهرآباد از دیدگاه خود روستاییان است. روش تحقیق در این مقاله مبتنی بر مطالعات اسنادی و میدانی و روش کمی و کیفی است،‏ جامعه آماری این پژوهش سرپرستان خانوار روستای مهرآباد (612 خانوار) بوده که با توجه به محدودیت‌های مالی و زمانی، محقق با استفاده از فرمول کوکران، 230 نفر از سرپرستان خانوار را به‌عنوان جامعۀ نمونه در نظر گرفته‌است و در ادامه پرسش‌نامه‌ها به‌صورت تصادفی در میان سرپرستان خانوار توزیع گردید و با استفاده از نرم افزار SPSS پرسش‌نامه‌ها تحلیل گردید، نتایج بیانگر آن بود که در بعد اجتماعی مهم‌ترین اثر رشد کلان‌شهرها و پدیده شهرگرایی، تغییر نگرش روستاییان نسبت به زندگی روستایی و فعالیت اقتصادی است و در بعد اقتصادی عدم تعادل در اشتغال و کاهش درآمد و پس‌انداز روستاییان که درنتیجه مغفول ماندن کشاورزی و دامداری رخ داده‌است مهم‌ترین اثر اقتصادی حاصل از گسترش رشد کلان‌شهری در روستای مهرآباد است.    

کلیدواژه ها:

village ، metropolis ، local community ، Mehrabad village ، suburban villages. ، روستا ، کلان‌شهر ، جامعه محلی ، روستای مهرآباد ، ‌ روستاهای پیراشهری.