آرش نصیری زرقانی - دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیای سیاسی، دانشگاه تهران
رضا شکوری جوشقان - دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیای سیاسی، دانشگاه تهران

منابع آب در آسیای مرکزی به دلیل شرایط خاص اقلیمی و جغرافیایی، همواره مورد توجه مردمان و سیاستمداران اینمنطقه بوده است. وجود دو رود پر آب آمودریا و سیردریا، البته درصورت مدیریت بهینه و وفاق جمعی، می توانند نیازهایآبی جمهوری های پنجگانه آسیای مرکزی را برطرف نمایند اما عدم توازن در پخشایش منابع انرژی و همچنین وجودسرچشمه رودهای مذکور در دو کشور بالادست، سبب شده که آب در این منطقه به عنوان کالایی راهبردی و ارزشمندمطرح شود و کشورهای آسیای مرکزی به علت نیازهای مختلفی که دارند به دو گروه تقسیم گردند. به این صورت کهکشورهای بالادست از کشورهای پایین دست، طلب منابع انرژی به ویژه برای فصل سرد سال را می کنند و درعوض کشورهایپایین دست، آب حاصل از جریان دو رود مهم آسیای مرکزی را حق مسلم خود می دانند. به این ترتیب مسئله آب، به معضلیدر آسیای مرکزی تبدیل شده که تاکنون ادامه داشته است. مقاله حاضر با رویکردی توصیفی – تحلیلی و با تکیه بر منابعکتابخانه ای و اسنادی سعی در بررسی این موضوع از منظر ژئوپلیتیکی دارد و در طول نوشتار این نتیجه حاصل شده استکه عدم توازن در توزیع منابع آب و انرژی مهمترین عامل ایجاد تنش و مناقشه میان کشورهای منطقه بوده و لازم استبرای حل این بحران ژئوپلیتیکی ابتدا فضایی دوستانه و صلح آمیز برای افزایش اعتماد میان کشورها برقرار شود و آنگاهتفاهم نامه ای براساس قواعد بین المللی و نیز با ایفای نقش نهادها و سازمان های بین المللی مرتبط منعقد گردد که به تبعآن کشورهای بالادست و پایین دست بتوانند نیازهای آبی خود را برطرف نمایند و هیچکدام از این حیث متضرر نشوند.

آب، بحران ژئوپلیتیکی، آسیای مرکزی، ژئوپلیتیک آب