واقعیت از نگاه محمدباقر صدر و ملاصدرا
عنوان مقاله: واقعیت از نگاه محمدباقر صدر و ملاصدرا
شناسه ملی مقاله: JR_PFK-22-2_005
منتشر شده در در سال 1399
شناسه ملی مقاله: JR_PFK-22-2_005
منتشر شده در در سال 1399
مشخصات نویسندگان مقاله:
حسن لاهوتیان - دانشجوی دکتری فلسفه اسلامی، گروه فلسفه، دانشگاه
جمال سروش - استادیار، گروه فلسفه، دانشگاه ملایر، ملایر،
خلاصه مقاله:
حسن لاهوتیان - دانشجوی دکتری فلسفه اسلامی، گروه فلسفه، دانشگاه
جمال سروش - استادیار، گروه فلسفه، دانشگاه ملایر، ملایر،
شناسایی واقعیت از نگاه صدرالمتألهین که تساوی واقع با وجود را امری بدیهی تلقی میکند، همان وجودشناسی است. اما شهید سید محمدباقر صدر با انکار بداهت این تساوی، سعی میکند با استناد به صدق قضایایی که مطابقی موجود در خارج ندارند، واقعیت را اعم از وجود نشان دهد. اگرچه این ادعا، در اندیشۀ اسلامی طرفدارانی چون معتزله را دارد، اما شهید صدر هم در انگیزۀ بیان این ادعا، هم در محتوای آن و هم در ادلۀ ارائه شده برای آن، از معتزلیان فاصله گرفته و دیدگاهی متقن عرضه کرده است. بههرحال نتیجۀ این اختلاف مبنایی میان صدر و صدرا، دو توصیف کاملاً متفاوت از عالم واقع است، اگرچه نسبت واقعیت با وجود، ماهیات، معقولات ثانی فلسفی، معدومات و مدرکات عقل عملی در این دو نگاه، قرابتهای زیادی نیز با هم دارند. پژوهش حاضر با نگاهی تطبیقی، ابتدا عالم واقعِ صدری را در کنار وجودشناسی صدرایی، تبیین و ارزیابی کرده است، سپس نشان داده که این دو متفکر با وجود اختلافات مبنایی در بداهت برخی گزارهها، روش مشابهی را در شناسایی واقعیت به کار بسته و در تعارض میان برهان و بداهت، هر دو جانب برهان را گرفتهاند. در نهایت چرایی و چگونگی تجدیدنظر آنها در گزارههایی که بدیهی به نظر میرسیدند، تبیین شده و منشأ آن، تفاوت و مرز میان وجدان عدم و عدم وجدان، دانسته شده است.
کلمات کلیدی: واقعیت, صدر, شیئیت, صدرا, معقولات ثانی فلسفی
صفحه اختصاصی مقاله و دریافت فایل کامل: https://civilica.com/doc/1170680/