حجت ایمانی کیا - دکترای فلسفه، پژوهشگر گروه حکمت و کلام، پژوهشکده
فاطمه انصاری - دانشجوی دکتری فلسفه اسلامی، دانشگاه ادیان

دو نظریۀ شَبَح مُحاکی و وجود ذهنی در مسئلۀ رابطه صورت ذهنی با واقعیّتِ خارجی‌‌، رقیب یک‌دیگرند. اگر چه برخی عباراتِ طرفداران نظریهٔ شَبَح مُحاکی حاکی از آن است که صورت ذهنی با واقعیّتِ خارجی این‌همانی نداشته و بلکه تباین دارد‌‌، امّا با استناد به برخی عباراتِ دیگر‌‌، می‌توان گفت که هواداران این نظریه، این‌همانی صورت ذهنی با واقعیّتِ خارجی را قبول دارند. از سویی‌‌، هوادارن نظریهٔ وجود ذهنی، بر این ادعا هستند که این‌همانیِ ماهوی میان صورت ذهنی با واقعیت خارجی برقرار است. با تحلیلِ مفهومِ این‌همانیِ ماهوی و نیز با تمرکز بر دو اصل تمایزناپذیریِ این‌همان‌ها و این‌همانیِ تمایزناپذیرها‌‌، روشن می‌شود که اولاً، ادّعای این‌همانیِ ماهوی در نظریۀ وجود ذهنی گزاره‌ای تحلیلی و همان‌گویانه است و یا دست‌کم مقصود آنان را نمی‌رساند و ثانیاً، در نهایت‌‌، منظورِ طرفدارانِ آن‌‌، همان ادّعای طرفدارانِ شَبَح مُحاکی است. در این پژوهش - با روش توصیفی۔تحلیلی و به شیوه‌ای نو -  نشان داده شده است که ادّعای این‌همانیِ صورت ذهنی با واقعیّتِ خارجی از منظر هر دو دیدگاهِ پیش‌گفته درست است، امّا‌‌ منظورِ هردو دیدگاه از این‌همانیِ صورت ذهنی با واقعیّت خارجی‌‌، این‌همانیِ عرفی بوده است و نه این‌همانیِ عددی.

وجود ذهنی‌‌, شَبح مُحاکی‌‌, این‌همانی‌‌, صورت ذهنی‌‌, واقعیّت خارجی