محمد رضا سلمانی - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات عرب، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
سندس کردآبادی - استادیار گروه زبان و ادبیات عرب ، واحد تهران مرکزی ، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران ، ایران.

شعر و ادبیات همواره بازتابی از رویدادهای زندگی فردی و اجتماعی افراد است. از سوی دیگر نقش مهمی در ایجاد انگیزش دارد، لذا شعر در دوره­های مختلف تاریخی در عین حال که ابزاری برای بیان احساسات بوده است، قدرت زیادی نیز در ایجاد انگیزه در عرصه­های مختلف داشته است. مصر از یکی از کشورهایی است که در دوره معاصر مجموعه پیچیده از رویدادهای داخلی و خارجی را تجربه کرده است. مسئله­ای که می­توان اینجا مطرح کرد، بازتاب این تحولات و نوع مواجهه با آن در اشعار شاعران معاصر مصری مانند محمد عفیفی مطر است. عفیفی مطر از شاعران متعهد مصر در دوره معاصر است که با بن­مایه­های پایداری علیه استبداد داخلی و ظلم و ستم آن­ها شعر سروده و جلوه­های مقاومت با رویکرد آگاهی­بخشی و ملی- میهنی و با تکیه بر وطن­دوستی و ظلم­ستیزی، مشخصه­ی اصلی آثار و درون مایه اشعارش  شده است. این مقاله با روش توصیفی – تحلیلی و با تکیه بر داده­های کتابخانه­ای  انجام شده است. یافته­های این پژوهش حاکی از این است که مطر ساختار شعر نو را بر قالب کهن شعر ترجیح داده و این قالب را وسیله­ای دلنشین برای بیان آرمان­ها و اهداف خود برگزیده است. دیوان محمد عفیفی مطر  سرشار از مضامینی چون برانگیختن مردم برای مبارزه با حاکمان ستمگر، میهن­پرستی، عدم سکوت در برابر ظلم و ستم، لزوم خروج اشغالگران از مصر، امید به آزادی و از بین رفتن ظلم و جور و ... است. همین مسئله سبب شده است تا توصیفات بصری درباره آزادگی  و مقاومت در اشعار او مشهود باشد. اهداف پژوهش 1. بررسی مضامین تشکیل­دهنده اشعار محمد عفیفی مطر 2. تبیین و ترسیم  نمادهای بصری آزادگی و پایداری در اشعار محمد عفیفی مطر سؤالات پژوهش 1. اشعار محمد عفیفی مطر دارای چه مضامینی است؟ 2. نمادهای بصری آزادگی و مقاومت چه جایگاهی در اشعار محمد عفیفی مطر دارند؟

شعر معاصر عرب, ادبیات مقاومت, محمد عفیفی مطر, جلوه های پایداری و آزادگی