احمد مهری - دانشجوی دکترا مهندسی بهداشت حرفه ای، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی همدان

زمینه و هدف: با وجود اینكه تنها بخش کمي از مسافرت ها توسط وسایل نقلیه در شب صورت مي گیرد اما حدود 40 درصدکل آسیب های جدی ناشي از رانندگي در شب رخ مي دهد. یكي از عوامل تاثیر گذار در ارتباط با حوادث جاده ای در شبهنگام خیرگي ناشي از چراغ خودروها مي باشد. خیرگي آزاردهنده در جاده های دو لاین (دو طرفه) باعث آزردگي، عدم آسایشو راحتي، استرس و خستگي ذهني در رانندگان لاین مقابل مي گردد. که مي تواند در ایجاد حوادث رانندگي موثر باشد. بنابراینهدف از مطالعه حاضر بررسي میزان خیرگي آزاردهنده چندین خودرو پرفروش در کشور ایران مي باشد.مواد و روش ها: در این پژوهش میزان خیرگي آزار دهنده ی خودروهای صفر کیلومتر(نو new vehicles) پرایدمدل صبا GTX، پراید مدل 131SL، سمند سورن، پژو 405، مگان و پژو پارس در فواصل 5 تا 100 متری و دردرخشندگي زمینه 50 کاندلا بر متر مربع (هوای گرگ ومیش) و همچنین در درخشندگي زمینه 1 کاندلا بر مترمربع (نیمه شب) با استفاده از مدل schmidth-clausen and binder و از طریق مقیاس ذهني دی بور سطحخیرگي آزاردهنده تخمین داده شد.یافته ها: با توجه به مقیاس ذهني دی بور، میزان خیرگي آزاردهنده در فواصل یاد شده در تمامي خودروهای مورد بررسيدر حالت نور بالا و در درخشندگي زمینه 50 کاندلا بر متر مربع بین 1/98 تا 4/05 و در حالت نور پایین بین 0/41 تا 2/48 متغیرمي باشد. در درخشندگي زمینه 1 کاندلا بر متر، میزان خیرگي آزاردهنده در حالت نور بالا بین 0/41 تا 2/48 و در حالت نورپایین بین 1/93 تا 3/84 بود. در حالت نور بالا، با کاهش فاصله بین خودروها تا فاصله حدود 20 متری میانگین سطح خیرگيناتوان کننده این خودروها به تدریج افزایش مي یابد. در حالت نور پایین تا فاصله 40 متری بین خودروها هیچ گونه خیرگيآزاردهنده ثبت نشد. همچنین در حالت نور بالا در زاویه 1/15 تا 5/73 بین خط دید و چراغ خودروها سطح خیرگي آزاردهنده افزایش و از زاویه 5/73 تا 22/9 سطح خیرگي آزاردهنده کاهش یافت. در حالت نور پایین در زاویه 2/86 تا 22/9 درجه سطحخیرگي آزاردهنده تقریبا یكسان بود.نتایج: میزان خیرگي ایجاد شده در چراغ خودروهای مورد مطالعه نشان مي دهد که در حالت نور بالا در تمامي فواصل 100متری بین خودروها و در حالت نور پایین در فواصل کمتر از 40 متری خیرگي آزاردهنده ایجاد مي گردد. بنابراین مي توان باارائه راهكارهایي همچون ایجاد سیستم روشنایي جاده ای (افزایش درخشندگي زمینه)، جداسازی لاین های جاده ای یا تعریضهر لاین جاده ای (افزایش زاویه بین خط دید و چراغ خودروها) و افزایش فاصله جانبي بین خودروها، خیرگي را به طور چشمگیریکاهش داد.

Schmidt-Clausen ،headlights, DeBoer Discomfort Glare Scale،discomfort glare illuminatio ،and Bindels model