فاطمه عسگری - دانشجوی دکتری، رشته هنر اسلامی، گروه هنر اسلامی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
فهیمه زارع زاده - استادیار ، رشته هنر اسلامی، گروه هنر اسلامی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

از کتاب‌های چاپ سنگی مصور، «در بیان قصۀ حضرت سلیمان» است که ضمن روایتگری به زبان عامیانۀ عصر قاجار، دارای شاخصۀ بصری غرائب‌‌نگاری است. مقالۀ حاضر با رویکرد آیکونوگرافی و با روش توصیفی‌تبیینی بدین سؤال پاسخ می‌دهد: این موجودات غریب به چه نحوی در نگاره‌‌های کتاب مذکور تصویر شده‌‌اند و منشأ شکل‌‌گیری‌‌شان چیست؟ نتایج نشان می‌‌دهند در نگاره‌‌ها، موجودات غریب خیالی، در قالب نیروهای خیر و شر با سایر عناصر تجسمی ترسیم شده‌‌اند و منشأ شکل‌‌گیری‌‌شان هنرهای تمدن جیرفت، چین و نقش‌‌برجسته‌‌های هخامنشی و ساسانی است، نیز با منشأ بهره‌‌وری از اسطوره‌‌های بین‌‌النهرین، چین، هند، مصر و همچنین نمادهایی از تمدن‌‌های عیلام و لرستان، هنر اروپای قرون وسطی و پس از آن، که در تجسم‌‌بخشیدن به این نیروها دیده می‌‌شود. نمادهای مشهود در نگاره‌‌ها ازجمله موجودات با چهار دست یا دست شاخدار، تک‌‌چشم، دستکش، ستاره، زنگوله، شیپور، بعل، دلقک و پان هستند که ریشه در تفکرات هنرهای عبری و یونانی دارند و آگاهانه چه به لحاظ فرم، اصول و قواعد بصری و چه به لحاظ بار معنایی به کار گرفته شده‌‌اند تا روایتگر این کتاب باشند.

چاپ سنگی, غرائب‌‌نگاری, نماد, نگاره, اسطوره