بررسی نزاع گفتمان‌ها بر سر معانیِ سیاسی- مذهبی در معرفة الصحابه ابونعیم اصفهانی (مطالعه موردی: تراجم خلفای سه‌گانه و علی (ع))

  • سال انتشار: 1399
  • محل انتشار: مجله تاریخ اسلام و ایران، دوره: 30، شماره: 48
  • کد COI اختصاصی: JR_HII-30-48_003
  • زبان مقاله: فارسی
  • تعداد مشاهده: 547
دانلود فایل این مقاله

نویسندگان

زهره باقریان

دانشجوی دکترا گروه تاریخ دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

محسن الویری

دانشیار دانشگاه باقرالعلوم، قم، ایران

محمد علی چلونگر

استاد گروه تاریخ دانشکده ادبیات وعلوم انسانی دانشگاه اصفهان، اصفهان،ایران

چکیده

معرفة الصحابه ابونعیم اصفهانی از جمله مهم‌ترین منابع صحابه‌نگاری قرن چهارم تا پنجم قمری است که همانند سایر منابع معرفتی در حوزۀ تاریخ، پدیده‌ای شفاف و خنثی نیست که واقعیت‌های اجتماعی، سیاسی و مذهبی را عیناً بازگو کند، بلکه حقایق را تحریف و یا پنهان می‌کند. از این رو، این دسته از منابع بازتابی دقیق و منطبق بر عینیت نیستند، بلکه به نوعی بازنمایی اراده و اندیشه‌های مورخ‌اند و تحت تأثیر بافت‌های زمانۀ مؤلف تدوین شده‌اند. البته بازتاب این تفکرات دربارۀ روایات مربوط به خلفای راشدین که در برهه‌ای از تاریخ، خود تفکرساز بوده‌اند، بیشتر است. بر همین اساس، نگارندگان پژوهش حاضر درصد برآمده‌اند براساس روش تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف به این مسئله بپردازند که الگو و نحوۀ بازنمایی روایات معرفة الصحابه دربارۀ خلفای سه‌گانه و علی(ع) بازتاب کدام معانی از گفتمان‌های سیاسی- مذهبی جامعه است؟ این پژوهش نوعی تحقیق متن‌محور است که چگونگی شکل‌گیری قدرت (سیاسی- مذهبی و غیره) در متن را که ابونعیم با برجسته‌سازی یک اندیشه و طرد سایر اندیشه‌ها به تقویت آن قدرت پنهان می اندیشد، تفسیر خواهد کرد.

کلیدواژه ها

ابونعیم, معرفۀ الصحابه, تحلیل گفتمان, علی(ع), خلفای سه‌گانه

اطلاعات بیشتر در مورد COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.