فاطمه مهدوی - دانشجوی کارشناسی ارشد عمران-آب و سازههای هیدرلیکی، دانشگاه صنعتی خواجه نصیر
حمیدرضا سجادی - دانشجوی دکتری عمران-آب و سازههای هیدرلیکی، دانشگاه صنعتی خواجه نصیر
محمدرضا کاویانپور اصفهانی - استاد گروه عمران-آب و سازههای هیدرلیکی، دانشگاه صنعتی خواجه نصیر

تونل پائین دست تخلیه کننده های تحتانی یکی از بخشهای مهم سازهای آبگیرهای تحتانی محسوب می شوند. وظیفه مهم این ابنیه تحویل جریان پر سرعت خروجی از زیر دریچه ها وانتقال آرام آن بدون ایجاد خفگی تونل به پائین دست می باشد. معمولاً ابعاد تونل پائین دست دریچه به جهت جلوگیری از پدیده کاویتاسیون بزرگتر از ابعاد مجرای دریچه ها می باشد. بنابراین، جت پرسرعت خروجی دریچه ها در ادامه مسیر، گسترش عرضی یافته و در برخورد به دیواره ها، باعث شکل گیری یک جریان موجی می شود که به آن جریان بالی شکل یا دم خروسی می گویند. این جریان پس از گذر از روی دیوارهای تونل و رسیدن به سقف باعث صدمات سازه ای و خفگی تونل شده و شرایط عملکرد آن را به اختلال می کشاند. در این تحقیق به بررسی چگونگی تشکیل جریان بالی شکل پروفیل امواج ایجاد شده و کاهش این امواج روی دیواره های تونل پرداخته می شود. آزمایشاتی روی مدل فیزیکی تونل انتقال آب سد مارون که در موسسه تحقیقات آب ایران ساخته شده است انجام شد و ملاحظه شد که شکل هندسی تونل تاثیر قابل ملاحظه ای بر شکل گیری امواج دارد.

جریان بالی شکل، جریان گرده ماهی، جریان تاج خروسی، تونل تخلیه کننده تحتانی، حل عددی