تأثیرپذیری ادبیات فارسی از فرهنگ اسلامی

پس از ترویج اسلام در ایران به لحاظ سازگار بودن تعالیم آن با روحیه ی ایرانیان، دین جدید در بین مردم جایگاه ویژهای پیدا کرد. از جمله رهاوردهای ورود اسلام به ایران، تغییر در نظام فرهنگی جامعه بود. شاعران و نویسندگان با آگاهی از فرهنگ نوپدیدی که اسلام به ارمغان آورده بود به آفرینش آثاری همسو با تعالیم آن دست زدند. از آنجایی که قرآن، دستورات دین مبین اسلام را در بر دارد، بیشتر مورد توجه قرار گرفت و اهل قلم آثارشان را جاودانه ساختند. آوردن آیات و احادیث و برخی داستانهای دینی در جای جای سخن شاعران و نویسندگان نمونه هایی بارز از تأثیرپذیری ادبیات فارسی از دریای بیکران معارف اسلامی است. خلق آثاری همچون مناجات نامه ها و پدید آمدن شعر زهد و عرفان اسلامی از رهاوردهای فرهنگ و معارف والای اسلامی به شمار میرود. گویندگان شعر فارسی علاوه بر بهره مندی از مفاهیم قرآنی از واژه ها، ترکیبات، اشارات و تلمیحات قرآن و نیز از روایات استفاده کرده اند تا بدین وسیله موجبات غنای تصاویر اشعارشان را فراهم آورند. بسیاری از شاعران نازکاندیش پارسی سرا نیز به قصد تبرک و حرمت و گاه به قصد نشان دادن فضل خویش، سروده های خود را با قرآن و حدیث آذین می بستند. بهره گیری از کلام وحی و احادیث در آثار سخنوران فارسی زبان به نیمه های قرن سوم میرسد و از قرن ششم به بعد این بهره گیری شدت میگیرد و در قرن هفتم و هشتم به اوج خود میرسد. این بهره گیری یکی از ارکان فصاحت و بلاغت محسوب میشود. پژوهش حاضر تأمّلی است در تأثیرپذیری ادبیات فارسی از فرهنگ اسلامی و به جرئت میتوان گفت از کانون این معارف چنان روشنایی بر ادب فارسی تابیده که از متون کهن فارسی، کمتر متنی سراغ داریم که از این شمع درخشان، رنگی نگرفته باشد. شیوه ی انجام تحقیق، مراجعه به منابع و سخنان ادبا و نویسندگان است که سعی شده به صورت مستند بیان شود. پربار شدن ادبیات فارسی با مفاهیم معنوی که منجر به پدید آمدن عرفان و اشعار و تفکرات عرفانی میباشد را میتوان از نتایجی دانست که این نوشتار بدان پرداخته است.

کلیدواژه ها:

قرآن ، فرهنگ اسلامی ، ادبیات فارسی.