فاطمه تاکی - فارغ التحصیل کارشناسی ارشد دانشگاه بیرجند

عاشق و معشوق در ادب پارسی همواره جزء لایتغیر منظومه های عاشقانه بوده اند. از سوی دیگر نظامی به عنوان شاعری صاحب سبک در سرودن منظومه های عاشقانه همواره جزء سرآمدترین شاعران فارسی زبان قرار می گیرد؛ که توانسته تأثیراتی را چه به طور مستقیم و چه غیرمستقیم بر شاعران پس از خود بگذارد. ترسیم سیما، جایگاه و نقش عاشقان در منظومه های عاشقانه تا حدودی برگرفته شده از سیمای عاشقان در منظومه های نظامی است. از سویی فزون متنیت یکی از نظریه هایی است که میتوان برگرفتگی و تأثیرپذیری نزاری از نظامی را به کمک آن در به تصویر کشیدن سیمای عاشق در این منظومه بیان کرد. در این مقاله با بررسی کنشها و واکنشهای عاشق خصوصا در مورد کنش های رفتاری، روانشناسیک و اطلاعاتی عاشق سعی شده برگرفتگی و ارتباط میان عاشقان را در دو منظومه ی عاشقانه ی ازهر و مزهر به عنوان بیش متن و خسرو و شیرین و لیلی و مجنون به عنوان پیش متن به اثبات برسانیم. با بررسیهای صورت گرفته این نکته روشن شد که نزاری هنگام پرداخت سیما جایگاه و نقش مزهر بهعنوان عاشق در منظومه عاشقانهاش به طور چشمگیری به لیلی و مجنون نظامی نظر داشته است پرداخت سیمای مزهر به عنوان عاشق اصلی بسیار نزدیک به مجنون صورت گرفته است البته نباید تخیل شاعر را در این مورد نادیده گرفت.

منظومه های عاشقانه، عاشق، خسرو و شیرین و لیلی و مجنون نظامی، ازهر و مزهر حکیم نزاری، فزون متنیت ژنت.