برآورد میزان خروج ارز ناشی از انتشار مقالات در مجلات خارجی و ارایه راهکارهای توسعه اقتصاد مقاومتی

سابقه و هدف: سیاست­‌های کلان اقتصاد مقاومتی بر کاهش وابستگی­‌های خارجی و جلوگیری از خروج غیر­ضروری ارز از کشور تاکید دارد. هدف از انجام این مطالعه محاسبه میزان خروج ارز ناشی از چاپ مقالات در مجلات خارجی و ارایه راهکارهای لازم در حوزه پژوهش است. مواد و روش‌ها: مطالعه حاضر، یک مطالعه ترکیبی (کمّی- کیفی) بود. در مرحله اول، تمامی مقالات چاپ شده در مجلات خارجی نمایه شده در بانک اطلاعاتی Scopus با آدرس دانشگاه­‌های منتخب طی سال ۲۰۰۸ ، ۲۰۱۳ و ۲۰۱۸ به روش سرشماری انتخاب و سپس هزینه انتشار آن‌­ها محاسبه شد. در مرحله دوم، با برگزاری جلسه بحث گروهی متمرکز (FGD) با حضور ۱۵ نفر از خبرگان پژوهش، راهکارهای کاهش خروج ارز در پژوهش‌­های علوم پزشکی مورد بررسی قرار گرفت. تحلیل داده­‌ها با استفاده از نرم­‌افزارهای SPSS ۱۶ و MAXQDA ۲۰۱۸ انجام شد. یافته‌ها: متوسط خروج ارز در سال­‌های ۲۰۱۳ و ۲۰۱۸ به ازای هر مقاله برای دانشگاه A به ترتیب ۳۲۸ و ۲۹۰ دلار و برای دانشگاه B به ترتیب ۱۱۱ و ۲۵۸ دلار بود. در سال­‌های ۲۰۱۳ و ۲۰۱۸ اختلاف آماری معناداری از لحاظ خروج ارز ناشی از چاپ مقالات بین دانشگاه‌­ها وجود نداشت (P>۰.۰۵). راهکارهای کاهش خروج ارز و توسعه اقتصاد مقاومتی در حوزه انتشار مقالات در ۳ حوزه اصلی (شامل علم‌­سنجی، ارزیابی اقتصادی نشر و سیاست­‌گذاری انتشارات علمی) و ۹ حوزه فرعی استخراج شد. نتیجه‌گیری: چاپ مقالات در مجلات علمی که در خارج از ایران منتشر می­‌شوند می‌­تواند منجر به خروج قابل ملاحظه ارز از کشور و تاثیرات اقتصادی مرتبط با آن شود. نهادهای سیاست­‌گذار علم و فناوری در ایران می‌­توانند با توسعه پایگاه‌­های استنادی داخلی، ایجاد شبکه ارتباطی قوی بین مجلات داخلی و توسعه کمّی و کیفی مجلات داخلی به دانشگاه­‌ها کمک نمایند تا از طریق چاپ مقالات در مجلات معتبر داخلی، از خروج ارز از کشور جلوگیری نمایند.

کلیدواژه ها:

Scientometrics ، Publishing article ، Resistance economy ، University of Medical Sciences ، علم‌سنجی ، انتشار مقاله ، اقتصاد مقاومتی ، دانشگاه علوم پزشکی