تدوین جدول نیازهای رویشی خاک و زمین نما برای خرما به منظور استفاده در ارزیابی تناسب اراضی
محل انتشار: پژوهش های حفاظت آب و خاک، دوره: 27، شماره: 5
سال انتشار: 1399
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 447
فایل این مقاله در 19 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد
- صدور گواهی نمایه سازی
- من نویسنده این مقاله هستم
استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:
شناسه ملی سند علمی:
JR_JWSC-27-5_005
تاریخ نمایه سازی: 21 اسفند 1399
چکیده مقاله:
سابقه و هدف: ایران از کشورهای مهم تولیدکننده خرما میباشد و نهتنها دارای سابقه طولانی از این نظر است بلکه در حال حاضر نیز از لحاظ تولید خرما، رتبه دوم را در جهان به خود اختصاص داده است. بنابراین، کشت و تولید خرما در ایران هم از نظر ملّی و هم برای ساکنان استانهای تولیدکننده، دارای اهمیت ویژهای است. لذا برنامهریزی برای استفاده بهینه از منابع تولید مانند خاک و اراضی برای توسعه نخیلات در کشور نیز جایگاه ویژهای مییابد. در این راستا ارزیابی تناسب اراضی و به-کارگرفتن اراضی به تناسب پتانسیل و ظرفیتشان برای کاربری خاص، چاره این مهم بهنظر میرسد. لیکن یکی از ضروریات ارزیابی تناسب اراضی، تعیین نیازهای رویشی گیاهان از جمله وضعیت خاک بهعنوان بستر تولید است. هدف از انجام این مطالعه، بررسی تأثیر خصوصیات خاک بر عملکرد خرما و درجهبندی آنها برای انجام مطالعات تناسب اراضی بود. مواد و روشها: نخست 91 نخلستان با تنوع خاک و عملکرد در استانهای کرمان، فارس، خوزستان، هرمزگان و بوشهر انتخاب و در هر باغ، یک پروفیل خاک مطالعه شده و پرسشنامه کاربری اراضی تکمیل گردید. در نمونههای خاک جمع-آوری شده، آزمایشهای فیزیکو-شیمیایی و حاصلخیزی مورد نیاز انجام شد. رگرسیون چندمتغیره بین عملکرد به عنوان متغیر وابسته و متغیرهای مستقل شامل شوری، درصد سدیم تبادلی، pH، گچ، آهک، رس، شن، سیلت، سنگریزه، پتاسیم و فسفر قابل جذب به روش گام به گام، بررسی گردید. سپس با بررسی روابط رگرسیون ساده بین ویژگیهای اراضی مهم و موثر با عملکرد، معادلات و نمودارهای مربوطه ترسیم و درجهبندی خصوصیات اراضی انجام شد. جدول نیاز رویشی پیشنهادی با دادههای خاک و عملکرد 20 باغ ارزیابی و صحتسنجی شد. یافتهها: نتایج نشان داد که پتاسیم، درصد شن، شوری خاک، درصد سدیم تبادلی و آهک، بیشترین، و pH و کربن آلی خاک، کمترین دامنه تغییرات را دارند. حداکثر مقدار آهک و گچ به ترتیب 74 و 17 درصد و بافت خاک از شنی تا رسی متغیر بود. نتایج رگرسیونی نشان داد به ترتیب متغیرهای مستقل شوری خاک، درصد سدیم تبادلی، آهک، گچ، سنگریزه، پتاسیم و فسفر قابل جذب، بر عملکرد موثر هستند. ضریب تبیین رگرسیون چند متغیره نشان داد که متغیرهای وارد شده به مدل توانستهاند 79 درصد از واریانس مربوط به متغیر وابسته را تعیین نمایند. در معادلات رگرسیون ساده، شوری خاک، درصد سدیم تبادلی، گچ، آهک و سنگریزه، اثر کاهشی و کربن آلی، فسفر و پتاسیم قابل جذب، اثر افزایشی بر عملکرد داشتند. بیشترین سهم در کاهش عملکرد خرما مربوط به شوری خاک، سنگریزه، درصد سدیم تبادلی و آهک بود. نتیجهگیری: ضریب تبیین بین عملکرد و شاخص خاک بدست آمده از جدول نیاز خاک و اراضی پیشنهادی برای خرما، 0.79 گردید که نشاندهنده دقت قابلقبول جدول ارائه شده است. حد مجاز شوری خاک، درصد سدیم تبادلی، گچ و آهک برای نخل خرما بهترتیب 8 دسی زیمنس بر متر، 12، 8 و 38 درصد بهدست آمد.
کلیدواژه ها:
نویسندگان
علی زین الدینی
عضو هیات علمی موسسه تحقیقات خاک وآب
سیدعلیرضا سیدجلالی
موسسه تحقیقات خاک و آب
میرناصر نویدی
موسسه تحقیقات خاک و آب
مهناز اسکندری
موسسه تحقیقات خاک و آب
جواد سیدمحمدی
موسسه تحقیقات خاک و آب
حجت دیالمی
پژوهشکده خرما و میوه های گرمسیری
ابوالحسن مقیمی
مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی فارس
مرتضی پوزش شیرازی
مرکزی تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی بوشهر