مفهوم و چگونگی جبران خسارتهای گروهی (مطالعه تطبیقی در حقوق ایران و فرانسه)

«خسارت گروهی» اصطلاحی است که در برابر «خسارت شخصی» به کار برده می‌شود. اگر عامل زیان، خسارتی مادی یا معنوی را بر شخص و یا اشخاص معینی وارد کند، خسارت وارده، «خسارت شخصی» نامیده می‌شود. مطالبه جبران خسارات شخصی مطابق قواعد عمومی است. در این گونه خسارت­ها، تقصیر یا فعل عامل زیان، متوجه شخص یا اشخاص محدود و معینی می‌شود. اما «خسارت گروهی»، خسارتی است کهجمع کثیری از اشخاص را به صورت مادی یا معنوی متضرر می‌کند. اشخاص متضرر در خسارات گروهی، ممکن است عده‌ای از افراد جامعه و یا کل افراد جامعه و یا جمعی از آنان که عضو انجمن‌ها، کانون‌ها، احزاب، تشکل‌ها و... هستند، باشند. بر همین اساس، زیان دیدگان خسارات گروهی، ممکن است دارای تشکل و یا فاقد تشکل باشند. در حالت نخست، ضرر بر تشکُّل‌هایی وارد می‌آید که دارای شخصیت حقوقی‌اند و در حالت دوم، ضرر بر جمعیت‌هایی وارد می‌آید که فاقد شخصیت حقوقی‌اند. در حقوق فرانسه، قوانین خاص و رویۀ قضایی جبران ضررهای جمعی اشخاص دارای تشکل را پذیرفته است. اما در حقوق ایران، قانون خاصی در خصوص جبران چنین ضررهایی به تصویب نرسیده است و در رویۀ قضایی هم آرائی که از آن، جواز مطالبۀ جبران خسارات گروهی استنباط شود، دیده نمی‌شود. این در حالی است که خسارت گروهی، خسارتی محقق و مسلّم است و ضرورت دارد، برای جبران آن قواعد ویژه‌‍‌ای وضع شود.

کلیدواژه ها:

خسارت شخصی ، خسارت گروهی ، خسارت مادی گروهی ، خسارت معنوی گروهی ، جبران خسارت گروهی