هادی شجاعی - دانشجوی دکتری موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی

متفکران اجتماعی در طول تاریخ همواره به‌ دنبال کشف عناصری بوده‌اند که بتوانند کشمکش‌های موجود در جوامع انسانی را به حداقل رسانند و آن را به ‌صورتی بهینه مدیریت کنند. فیلسوفان سیاسی اسلامی با اتکا به بررسی‌های موشکافانه خود درباره نفس انسانی، نهادینه شدن عناصر سعه صدر، تحمل و مدارا را در تعاملات اجتماعی، از عوامل اصلی کاهش و کنترل سطح برخورد و منازعه در میان گروه‌ها، اصناف و افراد اجتماع می‌دانند. این پژوهش در پاسخ به این پرسش که «از منظر فلسفه سیاسی اسلامی، عنصر مدارای سیاسی چگونه و بر اساس چه راهبردهایی می‌تواند تعاملات میان دولت و ملت و همچنین افراد، احزاب، گروه‌ها و سازمانی‌های رسمی و غیررسمی را به‌نحو بهینه مدیریت کند و از بروز برخوردهای خشن و قهرآمیز جلوگیری نماید؟» می‌کوشد با روش توصیفی - تحلیلی و با تجزیه و تحلیل دیدگاه‌های فیلسوفان سیاسی اسلامی، تصویری دقیق از جایگاه و نقش این عنصر در مهندسی سیاسی - اجتماعی ارائه کند. هدف مقاله، اثبات این مسئله است که مدارای سیاسی در فلسفه سیاسی اسلامی، از عوامل اصلی تحقق مدینه فاضله و مدیریت بهینه سیاسی و اجتماعی بوده، همین امر فیلسوفان سیاسی اسلامی را واداشته است تا هم نخبگان و مدیران جامعه و هم توده‌های مردم را به در پیش گرفتن مسیر مدارا در روابط متقابل خود فراخوانند و به همین دلیل، راهبردهایی چون تقویت مبانی عقیدتی و اخلاقی، نهادینه‌سازی عقلانیت در روابط اجتماعی و... را برای تثبیت و تعمیق عناصر تحمل و مدارا در مناسبات و تعاملات اجتماعی ارائه کنند

مدارای سیاسی, کنش سیاسی, دولت, شهروندان, فلسفه سیاسی اسلامی