تاثیر چیدمان بر طراحی فضای آموزش معماری جهت بهبود عملکرد تحصیلی و شناختی

اهداف محتوایی و عملی فرآیند آموزش، به مکانی مناسب جهت بروز رفتارهای مربوطه نیاز دارد؛ لذا نمی‌توان نقش موثر محیط کالبدی آموزش را در فرآیند ارتقا آموزش و یادگیری دانشجویان، نادیده گرفت. امروزه با گسترش مراکز آموزش معماری در ایران و ایجاد تعداد زیادی از این فضاهای آموزشی در مکان‌های ناهماهنگ با نیازهای آن، نگرانی ناشی از تاثیر نامطلوب چنین محیط‌هائی را بر فرآیند آموزش و پرورش معماران، دوچندان می‌کند. لذا، پژوهش حاضر، با هدف سنجش قابلیت‌های محیطی با تاکید بر چیدمان، در کلاس‌های کارگاهی معماری، به عنوان پارامتری مهم در کالبد کلاس، بر بهبود عملکرد تحصیلی و شناختی (با تاکید بر توجه انتخابی) دانشجویان معماری، با بهره‌گیری از علوم روانشناسی محیط و علوم رفتاری، نیازهای دانشجویان معماری در رابطه با قابلیت‌های محیط را مورد شناسایی قرار داده و به روش نمونه موردی در یک بستر توصیفی_تحلیلی، در محدوده‌ی مطالعاتی دانشگاه مازندران، به عنوان دانشگاه مادر در استان مازندران و پذیرنده‌ی دانشجوی معماری در مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد، صورت پذیرفته است. در پژوهش حاضر، الگوهای چیدمان به‌دست آمده از منابع کتابخانه‌ای در کلاس‌های کارگاهی مقاطع تحصیلی رشته‌ی معماری این دانشگاه که بر اساس نظر کارشناسان و با در نظر گرفتن مقطع تحصیلی، به عنوان عاملی موثر بر نوع فرایند یادگیری، انتخاب شده و مورد آزمون قرار گرفته است. سپس با استفاده از داده-های به‌دست آمده از مشاهده‌ی رفتاری و ثبت رفتار دانشجویان در هر الگو، به بررسی تاثیر هر یک از چیدمان‌های رایج در کلاس‌های معماری، بر عملکرد تحصیلی و شناختی دانشجویان این رشته، پرداخته شده‌است. در نهایت بر اساس نتایج به‌دست آمده از تحلیل محتوای کیفی داده‌ها، الگویی از چیدمان مناسب که سبب بهبود عملکرد تحصیلی و شناختی دانشجویان می‌گردد، ارائه شده است. بر اساس نتایج حاصل از مشاهدات رفتاری، ترکیبی از الگوهای رایج، برای کلاس‌های کارگاهی معماری پیشنهاد می‌گردد که شامل فضاهای فردی در کنار فضاهای جمعی با استفاده از چیدمان منعطف که قابلیت تبدیل به چیدمان فضای فردی یا جمعی را دارا باشد، ایجاد اتاقک‌های نیمه‌باز برای هر گروه در نقاط پیرامونی کلاس جهت شخصی‌سازی گروه‌ها و همچنین افزایش فضای تعاملاتی دانشجویان با استفاده از چیدمان حول یک میز، در کنار سایر فضاها همچون فضای نمایش آثار و کتابخانه‌ می‌باشد.

کلیدواژه ها:

قابلیت‌های محیط ، چیدمان ، فضای آموزشی معماری ، روان‌شناسی محیط ، علوم رفتاری ، مشاهده رفتاری عملکرد شناختی ، عملکرد تحصیلی