مطالعه کیفی ترجیحات بصری زیباییشناسانه بناهای گنبددار از نگاه دانشجویان هنر و غیرهنر
- سال انتشار: 1398
- محل انتشار: دوفصلنامه اندیشه معماری، دوره: 3، شماره: 6
- کد COI اختصاصی: JR_ATJIK-3-6_001
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 485
نویسندگان
استادیار دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران
استاد دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
دانشجوی دوره دکتری معماری اسلامی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران
چکیده
بناهای گنبددار ازجمله عناصر بصری مهم در چشمانداز عمومی شهرها محسوب میشوند. هدف از پژوهش حاضر شناسایی عوامل مطلوبیت زیباییشناختی مکعب یا هشتوجهی گنبدپوش از نگاه دانشجویان در دو گروه رشتههای هنری و غیرهنری است و سعی دارد به این پرسش پاسخ دهد که چه عواملی در ترجیحات افراد برای فرم این بناها نقش دارد؟ دادههای این پژوهش، با استفاده از روش طبقهبندی کیفیت بصری و همچنین مصاحبه نیمهساختاریافته و با مشارکت 46 نفر از دانشجویان دانشگاههای تبریز و هنر اسلامی تبریز جمعآوری شد. برای تهیه محرکهای بصری ابتدا 16 گنبدخانه شاخص از میان آرامگاههای تاریخی ایران انتخاب و فرم کلی آنها بر اساس ساختار سهبخشی گنبد، ساقه و پایه، با استفاده از نرمافزار اتوکد شبیهسازی گردید. نمایهها در دستههای چهارتایی به مشارکتکنندگان ارائه و خواسته شد تا پس از مرتبسازی در دو مرحله، دلایل ترجیح خود را برای بناهای برتر به ترتیب اولویت بیان نمایند. تحلیل دادههای حاصل از مصاحبهها با استفاده از روش کیفی تحلیل مضمون انجام شد. هشت مضمون اصلی و 27 مضمون فرعی استخراج و در قالب چهار مفهوم کلی شامل غنای بصری، اندازه و تناسبات، سادگی و سبْک بنا (آشنایی و تازگی) طبقهبندی گردید. چندوجهی بودن پایه بنا یکی از مهمترین عوامل شناساییشده در مطلوبیت فرم بنای گنبددار بود که بر اساس نظرات ابرازشده موجب تنوع، گستردگی دید و القای حرکت پیرامونی میشود. همچنین متناسب بودن اجزا از نظر اندازه نقش مهمی در ترجیحات دانشجویان داشت. با اینکه سه انتخاب از چهار انتخابِ برتر بین دو گروه از دانشجویان مشترک بود، دانشجویان رشتههای هنری به عوامل سادگی و خلوص حجمی گرایش بیشتری نشان دادند و از سوی دیگر، غنای بصری در ارتباط با ویژگیهای ظرافت و پیچیدگی، بیشتر مورد ترجیح دانشجویان رشتههای غیرهنری قرار گرفت. نتایج این تحقیق میتواند به متخصصان این حوزه در طراحی بناهای شاخص شهری از نظر پیشبینی عوامل ترجیحی کمک کند.کلیدواژه ها
زیباییشناسی, ترجیحات بصری, معماری ایرانی, فرم معماری, بنای گنبدداراطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.