نسبت میان چهارباغ و باغِ چهاربخشی بر اساس دو متن نثر و نظم سدۀ دهم هجری قمری
عنوان مقاله: نسبت میان چهارباغ و باغِ چهاربخشی بر اساس دو متن نثر و نظم سدۀ دهم هجری قمری
شناسه ملی مقاله: JR_ATJIK-4-8_013
منتشر شده در در سال 1399
شناسه ملی مقاله: JR_ATJIK-4-8_013
منتشر شده در در سال 1399
مشخصات نویسندگان مقاله:
حمیدرضا جیحانی - استادیار دانشکده معماری و هنر، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران
مریم رضایی پور - کارشناس ارشد طراحی محیط، پژوهشگاه میراث فرهنگی، پژوهشکده ابنیه و بافتهای تاریخی، تهران، ایران
خلاصه مقاله:
حمیدرضا جیحانی - استادیار دانشکده معماری و هنر، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران
مریم رضایی پور - کارشناس ارشد طراحی محیط، پژوهشگاه میراث فرهنگی، پژوهشکده ابنیه و بافتهای تاریخی، تهران، ایران
بیان مسأله: بطور معمول در مطالعات باغ اسلامی و ایرانی، تمایلی آشکار برای تعمیم شکل چهاربخشی به باغهای گوناگون دیده میشود. به نظر میرسد بخشی از این میل، ناشی از تفسیر شکلیِ چهارباغ بهمثابه الگویی است که لزوماً میبایست طرحی چهاربخشی داشته باشد. این نوع مواجهه با موضوع، تأثیری عمیق بر فهم ماهیت طرح چهارباغ و همچنین باغسازی دارد و بیش از هر چیز درک گوناگونی طرح باغ در ایران را دشوار میکند. سؤال تحقیق: این مقاله در پی پاسخ دادن به این پرسشها است که «طرح چهارباغ» و «الگوی چهاربخشی» در باغسازی چه خصوصیاتی دارند؟ و نیز اینکه چه قرابت، شباهت و تفاوتی میان دو «طرح» و «الگو»ی یادشده قابل شناسایی است؟ اهداف تحقیق: هدف این مقاله یافتن ویژگیهای اصلی«طرح چهارباغ» و «الگوی باغ چهاربخشی» در سدۀ دهم هجری قمری است. این مقاله تلاش میکند تا ضمن شناخت خصوصیات طرح چهارباغ، نسبتِ میان آن و الگوی یادشده را روشن کند. بررسی و مرور موضوع، نشاندهندۀ پیشینهای مبتنی بر تفسیر واژۀ چهارباغ برای فهم شکل آن است. روش تحقیق: دراین مقاله که روشی تفسیری تاریخی دارد، متونی از سدۀ دهم هجری قمری اعم از نثر و نظم و تصویرهای تاریخی بهمثابه منابع دست اول مطالعه و تفسیر میشوند تا شناخت دقیقتری از طرح چهارباغ و الگوی چهاربخشی باغ حاصل شود. برای این منظور، محتوای روضۀ هشتم رسالۀ ارشادالزراعۀ ابونصر هروی در مورد طرح چهارباغ مطالعه و جایگاه طرح یادشده در هرات سدۀ نهم بررسی میشود. همچنین با تفسیر سرودههای عبدیبیگ شیرازی در توصیف دارالسلطنۀ طهماسب در قزوین سدۀ دهم، تلاش میشود تصویر روشنی از دو باغ مهم شاه و بهراممیرزا بازسازی شود. در ادامه، طرح مورد نظرِ هروی با نمونههای توصیفشدهای همچون باغهای بهراممیرزا و شاه در قزوین و نمونههای باقیماندهای مانند فین، چهلستون و هشتبهشت مقایسه میشوند تا شباهتها و تفاوتها مشخص شود. مهمترین یافتهها و نتیجهگیری تحقیق: نتیجۀ مطالعات صورت گرفته نشان میدهد، دستکم در بازۀ زمانی سدۀ دهم هجری قمری، طرح چهارباغ نباید لزوماً واجد شکلی چهاربخشی دانسته شود. از سوی دیگر حداقل در بازۀ زمانی یادشده، طرح چهارباغ و الگوی چهاربخشی که نمونههایی از آنها در این مقاله مطالعه شدند، هیچ کدام الگوهای بیبدیل باغسازی در ایران نیستند.
کلمات کلیدی: باغ تاریخی, چهارباغ, باغ چهاربخشی, ارشادالزراعه, روضهالصفات
صفحه اختصاصی مقاله و دریافت فایل کامل: https://civilica.com/doc/1164449/