رباب سلامی - Former M.Sc. Student‚ Department of Plant Breeding and Biotechnology‚ Faculty of Agriculture, Tabriz University, Tabriz, Iran
سید ابوالقاسم محمدی - Professor‚ Department of Plant Breeding and Biotechnology, Faculty of Agriculture, Tabriz University, Tabriz, Iran
سارا غفاریان - Assistant Professor, Department Biology‚ Faculty of Science, Shahid Madani Azarbijan University, Tabriz, Iran
محمد مقدم - Professor‚ Department of Plant Breeding and Biotechnology, Faculty of Agriculture, Tabriz University, Tabriz, Iran

جو متحمل‌ترین غله در بین غلات نسبت به تنش شوری است و در گستره وسیعی از شرایط آب و هوایی کشت می‌شود. برای بهبود تحمل گیاهان به تنش شوری، بررسی بیان ژن‌های دخیل می‌تواند در شناسایی و تولید ژنوتیپ‌های متحمل موثر باشد. در این مطالعه، برای بررسی تأثیر شوری بر بیان ژن‌های Hv TIP2;3 و Hv TIP4;1، (رمزکننده کانال­های پروتئینی در طول غشاها) در ریشه جو، سه ژنوتیپ Clipper (حساس به شوری)، Sahara 3771 (متحمل به شوری) و لاین امید‌بخش حاصل از تلاقی ارقام کویر و صحرا (متحمل به شوری)، در سطوح صفر، 100 و 200 میلی­مولار NaCl کشت شدند. برای تعیین میزان تغییر بیان این ژن‌ها در سه زمان 24 ساعت، سه روز و سه هفته بعد از اعمال تنش، RNA از نمونه­های ریشه استخراج و cDNA سنتز شد. تجزیه واریانس داده‌ها نشان داد که از نظر بیان ژن­های Hv TIP2;3 و Hv TIP4;1 بین ارقام، سطوح شوری و زمان­های نمونه‌برداری تفاوت معنی‌داری (05/0 P ≤) وجود نداشت؛ ولی اثر متقابل ژنوتیپ × تنش شوری برای ژن HvTIP2;3 و اثر متقابل ژنوتیپ × زمان نمونه‌برداری برای هر دو ژن مورد مطالعه تفاوت معنی‌دار (01/0 P ≤) به‌دست آمد. میزان بیان ژن Hv TIP2;3 در سطح شوری 100میلی‌مولار NaCl، در ژنوتیپ حساس به شوری Clipper افزایش و در ژنوتیپ‌های متحمل کاهش بیان نسبت به شاهد (عدم تنش شوری) نشان داد. مقایسه میانگین ترکیب‌های تیماری ژنوتیپ و زمان نمونه‌برداری برای ژن Hv TIP4;1 در میانگین سطوح شوری نشان داد که میزان بیان این ژن در سه هفته بعد از اعمال تنش شوری، در ژنوتیپ‌های Sahara 3771 و لاین امید‌بخش افزایش بیان ولی در ژنوتیپ Clipper کاهش بیان داشت. نتایج این مطالعه ضمن تأیید تاثیر‌پذیری این ژن‌ها در شرایط تنش شوری، تلاش در جهت استفاده کارآمد از این ژن‌ها در گیاه جو در راستای افزایش تحمل به شوری موثر ارزیابی می‌شود.

Aquaporins, Expression pattern, Tonoplast intrinsic proteins, Barley, Hv TIP2, 3 and Hv TIP4, 1 genes, آکوپورین ها, الگوی بیان, پروتئین های درونی تونوپالست, جو, ژن های 3, TIP2 Hv و 1, TIP4 H