روح الله رنجبر شورستانی - مدرس دانشگاه، فقه و مبانی حقوق اسلامی موسسه آموزش عالی سناباد گلبهار مشهد

سرقفلی حقی است معنوی که تاجر برای تقدم در اجاره محل و ادامه تجارت در محل کار خود دارد و جزء اموال غیرمنقول تبعی است. سرقفی که در قانون قدیم موجر و مستاجر با نام حق کسب و پیشه یا تجارت شناخته می شد، حقی است که قانون گذار برای مستاجران اماکن تجاری در نظر گرفته بود تا از آن ها به نحوی ویژه حمایت کرده باشد. اولین نکته که از این تعریف مشخص می شود این است که این حق تنها برای اماکن تجاری تعریف می شود و برای اماکن مسکونی چنین حقی قابل تصور نیست. قوانین مربوط به تنظیم روابط موجر و مستأجر به علت شیوع اجاره، از مهم ترین قوانین هر کشور محسوب می شوند. همچنین، بحث سرقفی و حق کسب و پیشه و تجارت، از بحث های مهم اجاره محل های تجاری هستند. قانون گذار جمهوری اسلامی ایران در سال 1367 با تصویب جدیدترین قانون روابط موجر و مستأجر، تغییرات عمیقی در این زمینه به وجود آورد، که شایسته کنکاش و بررسی است. مقاله حاضر به اختصار، ضمن بررسی مفهوم سرقفلی و آثار اجتماعی و شرایط حقوقی آن در ایران می پردازد. اغلب کشورها مقررات سرقفلی را که از موضوعات بدون واسطه حقوق تجارت و اقتصاد اجتماعی است در میان قوانین تجاری خود جای داده اند و برخی کشورها نیز زمینه حقوق مدنی را محل مناسب ذکر این مقرارت دانسته اند.

سرقفلی، اجتماعی، حقوقی، ایران