مهدی مهدیزاده - دانشجوی دکتری زبانشناسی، واحد ایلام، دانشگاه آزاد اسلامی، ایلام، ایران
حبیب گوهری - گروه زبانشناسی,دانشگاه ازاد اسلامی,واحد ایلام,ایلام ,ایران
غلامحسین کریمیدوستان - استاد گروه زبانشناسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
طیبه خوشبخت - استادیار گروه زبانشناسی، واحد ایلام، دانشگاه آزاد اسلامی، ایلام، ایران

مطابقه، حالت­نمایی و ترتیب واژه از ابزارهای مهمّ بازنمایی روابط دستوری­اند که زبان­ها با توجّه به ویژگی­هایشان از آن­ها استفاده می‌کنند. هدف نوشتار پیش رو بررسی و تحلیل نظام مطابقه در گویش کلهری و مقایسۀ آن با گویش­های لکی، سورانی و کرمانجی است. روش پژوهش حاضر توصیفی، تحلیلی و تطبیقی است و برای گردآوری داده­ها از روش میدانی همچون مشاهده و مصاحبه استفاده شده است. این مطالعه ازلحاظ چارچوب، بررسی­ای نقش­گرایانه – رده­شناختی است (کامری، 1989؛ براون 2010 و دبیرمقدم، 1392). نتایج پژوهش حاضر نشان می­دهد که ابزارهای مطابقه در گویش­های کلهری، لکی و سورانی وند فاعلی، واژه­بست فاعلی و واژه­بست مفعولی و در کرمانجی وند فاعلی است. میزبان وند فاعلی و واژه­بست مفعولی فعل و میزبان واژه­بست فاعلی گروه اسمی است. نکتة قابل توجّه در این پژوهش، وجود واژه­بست فاعلی در فعل­های ربطی و مرکّب و نیز وابستگی حضور نشانة مطابقة مفعولی به حضور نشانة معرفه در پایان گروه اسمی مفعول در بند متعدّی در کلهری است. سرانجام اینکه نوع نظام مطابقه در کلهری، لکی و سورانی با شباهت بیشتر دارای الگوی فاعلی - مفعولی، فاعلی و غیر فاعلی و کرمانجی با تفاوت بیشتر دارای الگوی فاعلی، فاعلی - مفعولی و بدون مطابقه است.

مطابقه, وند, واژه­بست, گویش کلهری, زبان کردی