مژده شیرزایی - دانشجوی کارشناسی ارشد مرتعداری، گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده آب و خاک، دانشگاه زابل
مهدیه ابراهیمی - دانشیار، گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده آب و خاک، دانشگاه زابل
مرتضی صابری - استادیار، گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده آب و خاک، دانشگاه زابل

در کشور ايران ۹۰ ميليون هکتار مرتع وجود دارد که قادرند نقش مهمی در فرآيند ترسيب کربن داشته باشند. بهره برداری از مراتع در حد توان آنها، علاوه بر تامين نيازهای انسان، موجب حفظ نقش کارکردی اين اکوسیستم ها خصوصاً از نظر ذخیره کربن و نيتروژن خواهد شد. در مطالعه حاضر، توان ذخيره کربن و نيتروژن گونه های درمنه دشتی و قيچ در مراتع لوچوناسی شهرستان زاهدان، استان سيستان و بلوچستان مورد مطالعه قرار گرفت. در منطقه مورد مطالعه برای هر گونه ۳ ترانسکت ۱۰۰ متری بطور تصادفی و در طول هر ترانسکت ۴ پلات با فواصل ۲۵ متر، بصورت سيستماتيک مستقر گرديد. زيتوده گونه های درمنه و قيچ در پايان ارديبهشت ماه به روش قطع و توزين در همه پلات ها اندازه گيری شد. در ابتدا و انتهای هر ترانسکت يک پروفيل خاک به عمق ۰ - ۳۰ ، ۳۰ - ۶۰ و ۶۰ - ۹۰ سانتی متر برای هر گونه حفر گرديد و نمونه های خاک و گياه جهت اندازه گيری ذخيره کربن و نيتروژن آلی به آزمايشگاه انتقال يافت. برای تجزيه و تحليل داده ها از نرم افزار Spss و آزمون تجزيه واريانس يکطرفه و T مستقل استفاده شد. نتايج تجزيه و تحليل اماری نشان داد تفاوت معنی داری در ذخيره کربن و نيتروژن آلی در اندام های هوايی دو گونه درمنه و قيچ وجود دارد. گونه درمنه بيشترين مقدار ذخيره کربن ( ۴۵ / ۲ تن در هکتار) و نيتروژن ( ۸۳ / ۱۸ تن در هکتار) را در اندام های هوايی خود شامل شد. بين مقدار ذخيره کربن و نيتروژن آلی خاک در دو گونه مورد مطالعه بين عمق های مورد بررسی اختلإف معنی داری وجود دا شت. مقايسه ميانگين ها نشان داد مقدار ذخيره کربن و نيتروژن در عمق اول نسبت به دو عمق ديگر بيشتر بود. بيشترين ذخيره کربن در گونه قيچ و عمق ۰ - ۳۰ سانتيمتر برابر با ۰۱ / ۱۴ تن در هکتار بدست آمد. بطور کلی بيشترين ذخيره کربن در اندام هوايی و خاک به ترتيب به گونه درمنه و قيچ اختصاص يافت.

مرتع، هخیره کربن، خاک، اندام هوایی، لوچوناسی