مراد میرزایی - دانشگاه تهران- پردیس کشاورزی و منابع طبیعی کرج- دانشکده مهندسی و فناوری کشاورزی- گروه علوم و مهندسی خاک
رایحه میرخانی - کارشناس ارشد پژوهشکده کشاورزی هستهای، پژوهشگاه علوم و فنون هستهای، تهران، ایران.
منوچهر گرجی اناری - استاد گروه علوم و مهندسی خاک، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
مهدی شرفا - استاد گروه علوم و مهندسی خاک، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

انتشار گازهای گلخانه­ای دی اکسید کربن (CO2)، نیتروز اکساید (N2O) و متان (CH4) به آتمسفر و اثرات آن­ها بر تغییر اقلیم یکی از بزرگترین نگرانی­های امروزی است. فعالیت­های کشاورزی به دلیل تأثیر قابل توجه بر پویایی کربن و نیتروژن، دارای اثرات مستقیم و غیرمستقیم بر انتشار گازهای گلخانه­ای از خاک می­باشد. نیتروز اکساید گاز گلخانه­ای قوی بوده و پتانسیل گرمایش جهانی آن 298 برابر بیشتر از دی اکسید کربن است. بیشترین میزان انتشار نیتروز اکساید مربوط به فعالیت­های کشاورزی بوده و به طور عمده از طریق فرآیندهای نیترات­سازی و نیترات­زدایی در خاک­ها اتفاق می­افتد. عوامل مختلف زیست محیطی و مدیریتی تأثیر قابل توجه بر تشکیل و انتشار این گاز گلخانه­ای دارند. این مقاله مروری، قابلیت روش­های مختلف مدیریت زراعی را برای کاهش انتشار نیتروزاکساید از خاک­های کشاورزی ارزیابی می­کند. مدیریت صحیح بقایای گیاهی، بکارگیری روش­های نوین خاک­ورزی حفاظتی و آبیاری و همین­طور گنجاندن محصولات لگوم در تناوب از جمله راهکارهای موثر در کاهش انتشار نیتروز اکساید هستند. همچنین بهبود کارایی مصرف نیتروژن با استفاده از بازدارنده­های نیترات­سازی، اوره­آز و کودهای آهسته­ رهش منجر به کاهش تشکیل و انتشار این گاز می­گردد. تشخیص منشأ انتشار نیتروز اکساید با استفاده از فناوری­های نوین نیز اهمیت قابل ملاحظه­ای در انتخاب و اجرای عملیات زراعی مطلوب و در نتیجه جلوگیری از انتشار بیشتر این گاز گلخانه­ای دارد. بنابراین با توجه به پتانسیل قابل توجه مدیریت صحیح زراعی در کاهش انتشار این گاز، بکارگیری و عملیاتی نمودن هر یک از راهکارهای مدیریتی ارائه شده در این مقاله می­تواند سهم قابل توجهی در کاهش انتشار گاز گلخانه­ای نیتروزاکساید از خاک و در نتیجه جلوگیری از پدیده تغییر اقلیم و گرمایش جهانی و همچنین افزایش تولید پایدار محصولات کشاورزی به دنبال داشته باشد.

تغییر اقلیم, کشاورزی, گرمایش جهانی, نیترات زدایی, نیترات سازی