جلال رضایی - University of Tehran
محبوبه زارع مهرجردی - University of Tehran
حسن مستعلی - University of Tehran
نوید یزدانی - University of Tehran

به‌منظور بررسی گوناگونی ریخت‌شناسی و فیتوشیمیایی 17 جمعیت از گونه‌های دارویی جنس پیازسا از مناطق مختلف ایران، 13 ویژگی ریخت‌شناسی، میزان فنول کل و درصد مهار رادیکال آزاد مورد ارزیابی قرار گرفتند. بالاترین ضریب تغییرها به ویژگی ارتفاع ساقه گل‌دهنده (04/59 میلی‌متر) و کمترین آن به ضخامت برگ (4/15 میلی‌متر) تعلق داشت. بیشترین شمار برگ، طول برگ و ارتفاع ساقه گل‌دهنده، به جمعیت‌ دهدشت و بیشترین عرض برگ، شمار گل در چتر، عرض ساقه و وزن و قطر سوخ به جمعیت پیر بابا علی تعلق داشت. در این بررسی بین ویژگی‌هایی مانند وزن سوخ و شمار گل در چتر (85/0)، عرض برگ و قطر ساقه‌گل‌دهنده (86/0) و قطر ساقه و قطر سوخ (82/0) همبستگی‌ مثبت و معنی‌داری مشاهده شد. پس از تجزیه متغیر‌ها به مولفه‌های اصلی، سه مولفه اول در مجموع 72% از کل تغییرها را توجیه کردند. پس از تجزیه خوشه‌ای، جمعیت‌های مورد مطالعه در چهار گروه مجزا قرار گرفتند. بیشترین میزان فنول کل (mg GAE/g FW 76/6) و بالاترین درصد مهارکنندگی رادیکال آزاد (36/85 درصد) به‌ترتیب به جمعیت‌های دره اوسون دربند و آبنیک فشم تعلق داشت. نتیجه‌های این پژوهش نشان‌دهنده وجود گوناگونی میان جمعیت‌های بررسی شده می‌باشد که می‌توان از آن در انجام برنامه‌های بهنژادی بهره‌گیری کرد.

Allium, Germplasm, Melanocrommyum, Morphological diversity, Phytochemical diversity, پیازسا, گوناگونی فیتوشیمیایی, گوناگونی ریخت‌شناسی, ژرم‌پلاسم, Melanocrommyum