ارزیابی شاخص‌های طراحی ورودی ایستگاه مترو در بافت تاریخی شهر تهران مبتنی بر ملاحظات پدافند غیرعامل

تراکم جمعیتی و ازدحام کاربری‌های اداری و خدماتی در بافت تاریخی و فرسوده شهر تهران، دسترسی به سیستم حمل‌ونقل آسان و ایمن همچون مترو را به یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر تبدیل نموده است. در میان شاخص‌های مختلف طراحی مترو، عنصر ورودی که وظیفه برقراری ارتباط فضای داخلی و بیرونی ایستگاه را بر عهده دارد، شاخص مهمی است که از مکانیابی تا طراحی آن، از ظرافت و درعین‌ حال پیچیدگی خاصی برخوردار بوده و نیازمند پیش‌بینی‌های دقیقی است. ایستگاه‌های مترو به‌ عنوان یکی از مراکز جمعی شهری با اهمیت که در پهنه بافت تاریخی تهران گسترده شده، این امکان را فراهم می‌کنند که بتوان در مواقع بروز حوادث از آنها برای اسکان موقت و امدادرسانی اضطراری استفاده نمود. به‌ کارگیری الزامات پدافند غیرعامل در طراحی اجزای ایستگاه مترو یکی از مهم‌ترین راه‌های تأمین امنیت مترو در شرایط بحران است. هدف از انجام این پژوهش ارزیابی ورودی ایستگاه‌های مترو در هسته تاریخی شهر تهران مبتنی بر استانداردها و تعیین شاخص‌های طراحی ورودی ایستگاه مترو مبتنی بر ملاحظات پدافند غیرعامل است. پژوهش حاضر به‌ صورت کیفی و از نوع کاربردی است. ابتدا با بررسی آیین‌نامه‌ها، شاخص‌های طراحی ورودی ایستگاه مترو با توجه به ملاحظات پدافند غیرعامل استخراج گردیده است. شاخص‌های استخراج‌ شده با استفاده از فرآیند سلسله مراتبی AHP در منطقه دوازده تهران مورد ارزیابی قرار گرفته‌ و درجه اهمیت (وزن) هریک از معیارها و گزینه‌ها با توجه به آیین‌نامه‌های یاد شده با استفاده از نرم‌افزار Expert Choice و اولویت‌بندی شاخص‌ها مبتنی بر روش تحلیل حساسیت محاسبه شده است. نتایج نشان می‌دهد که دو معیار «فاصله ساختمان ورودی» تا شریان‌های اصلی و «نحوه دسترسی به ورودی‌ها» با وزن نسبی 205/0 و 027/0 به ترتیب، بیشترین و کمترین تأثیر را در طراحی ورودی ایستگاه مترو دارا هستند و بر این اساس، ورودی ایستگاه مترو دروازه دولت با دارا بودن پنج شاخص از نه شاخص استاندارد، بیشترین وزن را به خود اختصاص داده و به‌عنوان برترین ورودی ایستگاه تعیین گردیده است.

کلیدواژه ها:

پدافند غیرعامل ، بافت تاریخی تهران ، ورودی ایستگاه مترو ، طراحی ، تحلیل سلسله مراتبی AHP