اردوان اذری - کارشناس ارشد آبیاری و زهکشی

مشکل زهکشی در جزیره آبادان در پی افت کیفیت آب رودخانه های کارون و بهمنشیر ، از حدود 35 سال پیش به طور جدی مورد توجه قرار گرفته است . از آن زمان مطالعات متعدد زهکشی در نواحی مختلف آن به انجام رسیده و بازنگری هایی نیز صورت گرفته است . لیکن به دلیل ویژگی های خاص خاک های این جزیره و نظام ویژه بهره برداری جزر و مدی از منابع آب منطقه ، امکان انجام عملیات زهکشی به طور گسترده فراهم نشده است. در این مقاله وضعیت لایه های خاک اراضی ساحل راست بهمنشیر از نظر مشخصات هیدرودینامیک و تفکیک آنها مورد بررسی قرار گر فته و مقادیر کمی هدایت هیدرولیک لایه های تکامل یافته بالایی و نارس میانی و زیرین تعیین گردیده است . میزان متوسط هدایت هیدرولیک لایه های بالایی ، میانی و زیرین به ترتیب 5/36 ، 0/40 ، 0/09 متر در روز به دست آمده است که نشان دهنده تفاوت بارز بین لایه های بالایی ، میانی و زیرین از نظر مشخصات هیدرودینامیک است . بر این اساس عمق لایه محدود کننده از طریق اندازه گیری هدایت هیدرولیک لایه های مختلف به تفکیک ، به میزان 2/5 متر از سطح زمین تعیین گردیده است. همچنین از طریق نمونه برداری آب زیرزمینی از اعماق مختلف به تفکیک و بدو ن اختلاط ، امکان تعیین میزان املاح محلول در اعماق مختلف به طور جداگانه فراهم شده است که تائیدی بر متفاوت بودن ویژگی های لایه های بالایی، میانی و زیرین است . متوسط هدایت الکتریکیEC) این سه لایه به ترتیب 19/22 ، 28/03 ، 35/70 حاصل شده است. علاوه بر این ، اند ازه گیری نوسانات سطح آب ا نهار موجود در خلال یک دوره جزر و مد به طور ساعتی ، و مقایسه آن با نوسانات سطح ایستابی در حد فاصل انهار ، امکان بررسی واکنش اراضی به تغییرات شرایط تغذیه (مد) و شرایط تخلیه (جزر) را فراهم کرده است. تغییرات سطح ایستابی در اراضی واقع در حد فاصل انهار، مشابه و هم جهت با تغییرات سطح آب انهار بوده و اثرات آن با تأخیر زمانی و با دامنه بسیار کم تری نسبت به انهار ظاهر می گردد. در عین حال با توجه به ویژگی های ساختمانی و هدایت هیدرولیک قابل توجه لایه های بالایی ، جریان آب در قسمت اشباع این لایه ها نیز وجود داشته و موجب تجدید شدن آب و نتیجتا پیشرفت تکامل یافتگی تا زیر سطح ناحیه دارای نوسان شده است

جزیره آبادان– بهمنشیر - انهار جزر و مدی – هدایت هیدرولیک - تکامل پروفیلی خاک