اولویت‌بندی زیرحوضه‌های قزل اوزن-سفیدرود به‌منظور شناسایی حوضه‌های حساس به فرسایش بر اساس مورفومتری، نرخ فرسایندگی و پوشش گیاهی

اولویت‌بندی حوضه‌های آبخیز شامل رده‌بندی زیرحوضه‌ها بر اساس وضعیت و شرایط موجود و نیز شدت فرسایش است که درنهایت به عملیات حفاظتی و آبخیزداری در زیرحوضه‌های حساس و مهم‌تر منجر می‌شود. در این پژوهش به‌منظور اولویت‌بندی زیرحوضه‌های سفیدرود-قزل اوزن در مقابل حساسیت به فرسایش از پارامترهای مورفومتری شکلی و خطی به‌عنوان عوامل فیزیوگرافی دخیل در فرسایش حوضه‌ها و از عامل فرسایندگی و پوشش گیاهی به‌عنوان عوامل دینامیک بیرونی و حفاظتی استفاده شد. به‌منظور برآورد پارامترهای مورفومتری از لایه‌ی رقومی ارتفاع SRTM با تفکیک زمینی 30 متر و برای تهیه‌ی نقشه‌ی پوشش گیاهی از یک فریم تصویر MODIS در زمان حداکثر پوشش گیاهی با استفاده از شاخص NDVI استفاده گردید. به‌منظور برآورد نرخ فرسایندگی حوضه‌ها به‌صورت فضایی از داده‌های بارشی ماهواره TRMM به همراه شاخص فورنیه استفاده شد. همچنین جهت اولویت‌بندی نیز از روش رتبه‌دهی کارشناسی CP استفاده گردید. نتایج اولویت‌بندی بر اساس پارامترهای مورفومتری نشان داد که زیر‌حوضه‌ها در دو کلاس با اولویت زیاد که دربرگیرنده‌ی 46/45 و اولویت متوسط با 54/54 درصد از مساحت حوضه قرار دارند. اولویت‌بندی بر مبنای نرخ فرسایندگی و پوشش گیاهی نشان داد که زیر‌حوضه‌های موردمطالعه از تنوع و اختلاف بیش‌تری از منظر فرسایندگی و پوشش گیاهی نسبت به مورفومتری برخوردار هستند که 1/9 درصد اراضی در کلاس استعداد خیلی زیاد، 63/63 زیاد، 17/18 متوسط و 1/9 درصد در کلاس حساسیت کم قرار دارند. اولویت‌بندی تلفیقی بر مبنای هر سه عامل نیز نشان داد که 45/45 درصد زیرحوضه‌ها که به ترتیب ارجحیت شامل حوضه‌های گل‌تپه، طالقان، ماه‌نشان، قروه و دیواندره هستند در کلاس حساسیت زیاد قرار دارند که نیاز به اقدامات حفاظتی دارند و 55/54 درصد آن‌ها نیز در کلاس استعداد متوسط قرار دارند.

کلیدواژه ها:

Prioritization ، Water Frequency ، Spatial Digital Data ، Ghezel Ozen-Sefidrood Basin. ، اولویت‌بندی ، فرسایش آبی ، داده‌های رقومی فضایی ، حوضه قزل‌اوزن-سفیدرود.