ملیحه پورعلی - گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد
عادل سپهر - گروه مدیریت مناطق خشک و بیابانی، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه فردوسی مشهد
محمد حسین محمودی قرائی - گروه زمین شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه فردوسی مشهد.

در این مطالعه، پنج سری از تصاویر سنسورهای لندست ازجمله MSS، TM، ETM + و OLI در فواصل زمانی نابرابر در دوره‌ی 42 ساله بین سال‌های 1973 تا 2015 به منظور بررسی تغییرات فضایی و زمانی پوسته‌های نمکی در پلایای سبزوار واقع در ایران مرکزی، موردبررسی قرار گرفت. تصاویر ماهواره‌ای لندست و مدل رقومی ارتفاعی  SRTMتهیه و مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفتند. نتایج با استفاده از مشاهدات میدانی و 8 نقطه‌ی کنترل زمینی و آزمایش کانی‌شناسی پراش اشعه‌ی ایکس مورد ارزیابی مجدد قرار گرفت. بر اساس تفاوت اختلاف بین بازتاب گروه‌های طیفی قابل‌مشاهده و مادون قرمز نزدیک (NIR)، یک روش قابل‌اطمینان به نام شاخص اختلاف استانداردشده‌ی نمک  NDSI به منظور تمایز پوسته‌های نمکی در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که پوسته‌های نمک در طول دوره‌ی 42 ساله بین 15٪ تا 35٪ در تغییر بوده‌اند و این تغییرات بر مورفولوژی پلایا تأثیرگذار بوده است. بخش‌های غربی و جنوبی پلایا، بیش‌ترین گسترش سطوح نمکی را در تمام تصاویر نشان داده است. آنالیز کانی‌شناسی پراش اشعه‌ی ایکس نیز در این مناطق نشان از غالب بودن کانی هالیت دارد که خود حاکی از فرآیند رو به افزایش تبخیر و کاهش آب‌های زیرزمینی در منطقه‌ی موردمطالعه در سال‌های اخیر است. درنهایت، رابطه‌ی معنادار مثبت بین گسترش پوسته‌های نمک و میانگین دما در ماه‌های مرداد طی پنج دوره‌ی متوالی (R = 0.624) برآورد شد. این نتیجه بیانگر گسترش پوسته‌های نمکی در دماهای بسیار بالا در طی زمان در منطقه‌ی موردمطالعه است.

NDSI, X-Ray Diffraction, Landsat, Sabzevar, Playa, پلایا, NDSI, پراش اشعه‌ی ایکس, لندست, سبزوار, تصاویر ماهواره‌ای.