احمد ابومحبوب - دانشیار دانشگاه آزاد تهران جنوب
عباس سعیدی - دانشجوی دکترای دانشگاه علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد

پس از ارائة نظریه گفتمان باختین و دیدگاه وی در باب رمان «چندآوایی» فرصتی در اختیار منتقدان ادبی قرارگرفت تا با خوانشی جدید و عمیق به بررسی و نقد آثار ادبی بپردازند و لایه­ های زبانی آثار را بکاوند. اهمیّت عنصر گفتگو در داستان از یک سو و برجسته­سازی جایگاه کارکرد این عنصر از منظر نظریه گفتمان باختین در داستان از سوی دیگر، ضرورت دقّت و تعمق در کاربرد این عنصر را در داستان و رمان دو چندان کرده و به نقش برجسته آن در پرداخت دیگر عناصر داستانی چون شخصیّت، پیرنگ، زمان و مکان هویتی مستقل داده است. نوشتار حاضر به بررسی نقش و کارکرد عنصر گفتگو در پرداخت و معرفی شخصیّت اصلی بعدازظهر آخر پاییز می­پردازد. عنصر گفتگو در این داستان به صورت تک‌گویی درونی و جریان سیال‌ذهن از سوی شخصیّت اصلی داستان در اثر بیان می‌شود و نویسنده از طریق این تک‌ گویی‌ها و به مدد بیان افکار و اندیشه­ های این شخصیّت در داستان به معرفی و پرداخت شخصیّت­ها در اثر می‌پردازد.    

میخاییل باختین, منطق مکالمه, بعدازظهر آخر پاییز, عنصر گفتگو