اثر تنش خشکی در مراحل مختلف رشد بر انتقال مجدد مواد ذخیره‌ای در ژنوتیپ‌های سورگوم دانه‌ای

به‌منظور بررسی اثر تنش خشکی بر عملکرد، اجزای عملکرد دانه و پارامترهای دخیل در انتقال مجدد مواد ذخیره‌ای در ژنوتیپ‌های سورگوم دانه‌ای، آزمایشی به‌صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در سال 1393 در مزرعه مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان جنوبی اجرا گردید. فاکتور اصلی شامل آبیاری نرمال (شاهد)، قطع آبیاری در مرحله رشد رویشی (مرحله رویت آخرین برگ به‌صورت لوله‌ای) و قطع آبیاری در مرحله رشد زایشی (50 درصد بوته‌ها در مرحله آغاز گلدهی) و فاکتور فرعی شامل ژنوتیپ‌های KGS29،MGS2 ،KGS33 ، سپیده، KGFS27،MGS5 ،KGFS5 ،KGFS17، KGFS13 و KGFS30 بودند. نتایج نشان داد تنش خشکی تأثیر معنی‌داری بر عملکرد دانه، وزن هزار دانه، تعداد دانه در پانیکول داشته و سبب کاهش آنها گردید. میزان کاهش عملکرد دانه در بالاترین سطح تنش خشکی (قطع آبیاری در مرحله رشد رویشی) نسبت به تیمار شاهد معادل 42 درصد بود. ژنوتیپ KGFS13دارای بالاترین عملکرد دانه بود. اثر تنش خشکی بر پارامترهای ARDM (میزان مواد ذخیره‌ای انتقال‌یافته) و %REP  (سهم دانه از انتقال مجدد مواد ذخیره‌ای) در سطح احتمال 5 درصد معنی‌دار گردید و این اثر در مورد %REE (بازدهی انتقال مجدد) معنی‌دار نشد ولی هر سه پارامتر با اعمال تنش رطوبتی و افزایش شدت تنش خشکی افزایش چشمگیری نشان دادند. به‌طورکلی می‌توان گفت که فرایند انتقال مجدد به‌عنوان یکی از مکانیزم های مطلوب و انتخابی در ارقام و ژنوتیپ های سورگوم به‌ویژه در شرایط مواجهه با تنش خشکی قلمداد می‌شود.

کلیدواژه ها:

راندمان انتقال ، رشد زایشی ، سورگوم ، عملکرد ، قطع آبیاری