اثر کم‌آبیاری و مصرف سوپرجاذب بر خصوصیات فیزیولوژیک و عملکرد دانه هیبریدهای جدید ایرانی آفتابگردان (Helianthus annuus L.)

این تحقیق به‌منظور بررسی اثر کم­آبیاری و مصرف سوپرجاذب بر ویژگی­های فیزیولوژیک و عملکرد دانه هیبریدهای جدید آفتابگردان به مدت دو سال (1390 و 1391) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اسلام­آباد ­غرب انجام شد. آزمایش به‌صورت کرت‌های خرد شده فاکتوریل بر پایه طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل آبیاری در سه سطح؛ آبیاری کامل (آبیاری بر اساس تخلیه 25 درصد رطوبت ظرفیت زراعی خاک)، ب- کم‌آبیاری (آبیاری بر اساس تخلیه 50 درصد رطوبت ظرفیت زراعی خاک؛ تنش ملایم) و ج- کم‌آبیاری (آبیاری بر اساس تخلیه  75 درصد رطوبت ظرفیت زراعی خاک؛ تنش شدید)، در کرت‌های اصلی و سه هیبرید آفتابگردان (فرخ، قاسم و شمس) و سه سطح تیمار سوپرجاذب؛ صفر (عدم مصرف)، 100 و 200 کیلوگرم در هکتار به‌صورت فاکتوریل در کرت­های فرعی قرار داده شدند. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که اثر متقابل دوگانه هیبرید´کم­آبیاری بر کلیه صفات مورد ارزیابی و اثر متقابل هیبرید´ سوپرجاذب بر کلیه صفات مورد ارزیابی، به استثنای پایداری غشای سلولی و تنظیم اسمزی و اثر متقابل سوپرجاذب´کم‌آبیاری بر کلیه صفات مورد ارزیابی، به‌استثنای عملکرد دانه و پایداری غشای سلولی، معنی‌دار بودند. در شرایط تنش شدید خشکی عملکرد دانه هیبرید فرخ با 3071 کیلوگرم در هکتار و بیشتر از عملکرد هیبریدهای شمس و قاسم (به ترتیب با 2710 و 2601 کیلوگرم در هکتار) بود. نتایج این آزمایش نشان داد که مصرف سوپرجاذب در شرایط تنش شدید خشکی باعث افزایش محتوای آب نسبی، پرولین آزاد، پروتئین‌ها و قندهای محلول هیبریدهای آفتابگردان شد، اما تنظیم اسمزی برگ با مصرف سوپرجاذب کاهش یافت. نتایج کلی این آزمایش نشان داد که استفاده از سوپرجاذب به طور نسبی می‌تواند اثرات منفی حاصل از تنش خشکی  بر صفات فیزیولوژیکی آفتابگردان را کاهش دهد. هیبرید فرخ در شرایط تنش خشکی و استفاده از سوپرجاذب در سطح 200 کیلوگرم در هکتار، از نظر کلیه صفات گیاهی اندازه‌گیری شده برتر از دو هیبرید دیگر بود.

کلیدواژه ها:

Drought stress ، Osmotic adjustment ، Polymer ، Proline and Sunflower. ، آفتابگردان ، تنش خشکی ، تنظیم اسمزی ، پلیمر و پرولین