سفال باستانی و باستان سنجی؛ شناخت تکنولوژی ساخت سفال‌های فرهنگ علی‌آباد در تپه دهنو شهداد، جنوب‌شرق ایران (3750-3250پ.م)

توزیع و پراکندگی سفالینه­های فرهنگ علی­آباد، که مربوط به هزاره­ی چهارم قبل از میلاد (دوره مس­سنگی جدید) هستند را در مناطق مختلف جنوب­شرق ایران ازجمله کرمان، مکران و غرب بلوچستان پاکستان می­توان مشاهده کرد. در جنوب­شرق ایران محوطه­ی تپه دهنو شهداد واقع در استان کرمان از این امر مستثنی نبوده و دربرگیرنده این سبک سفال­ها نیز است. در پژوهش حاضر سعی شده است تا با بررسی و مقایسه ریزساختارشناسی و مشخصات کانی شناسی سفال­های فرهنگ فوق، به تکنولوژی ساخت و منشا آنها پی برده شود. درهمین‌راستا به­منظور بررسی تفاوت­ها و شباهت­های ساختاری، تکنیک ساخت و منشا سفال­ها از روش‌های آنالیز پتروگرافی مقاطع نازک میکروسکپی، XRD، FESEM-EDS و pXRF نیز استفاده شده است. نتایج آنالیزهای صورت­گرفته بر روی سفال‌ها بیان­گر استفاده از منابع یکسان در ساخت سفال‌ها دارد که با مقایسه آنها با سازند زمین­شناسی منطقه می­توان پی برد که سفالگران پیش از تاریخی منطقه شهداد از معادن خاک­های رس محلی مشابهی استفاده نموده­اند. سفال­های مورد بررسی را از لحاظ پتروفابریک می­توان به دو بخش سفال‌هایی با زمینه رسی در زمینه قرمز رنگ و زمینه سبز رنگ تقسیم نمود که تمام آن­ها دارای تمپرهای معدنی مشابه هستند و تنها تفاوت در سفال­ها را می­توان در نوع تکنیک ساخت و درجه حرارت­های پخت‌شان دانست، یعنی سفال­ها در دو دسته، سفال­هایی با درجه حرارت پخت کمتر از 850 درجه سانتی­گراد و سفال­هایی با درجه پخت 900 تا 1000 درجه سانتی‌گراد قرار دارند.

کلیدواژه ها:

Ceramography ، Structural ، Petrology ، Provenance ، Archeometry ، Ali-abad culture ، Southeastern Iran ، سرامیک‌نگاری ، ساختارشناسی ، پترولوژی ، منشاءیابی ، آرکئومتری ، فرهنگ علی‌آباد ، جنوب‌شرق ایران