تحلیل شبکه مشارکت روستاییان در طرح‌های بهسازی بافت باارزش تاریخی (مطالعه موردی: روستای شاهکوه سفلی، شهرستان گرگان)

بافت‌های روستایی در ایران، گونه‌های بی‌نظیر فضایی را در دوره‌ای طولانی و در مکان‌هایی خاص ارائه می‌کنند که برخی از آن‌ها به‌دلیل برخورداری از ویژگی‌های خاص معماری، تاریخی و فرهنگی به‌عنوان میراثی به‌شمار می‌روند که حفظ و نگهداری آن‌ها از اهمیت فراوانی برخوردار است. از این‌رو بنیاد مسکن انقلاب اسلامی اقدام به شناسایی و اجرای طرح‌های بهسازی بافت باارزش تاریخی در روستاها دارای شرایط می‌نماید. در این رهگذر مشارکت روستاییان در این طرح‌ها سبب تسهیل و تضمین موفقیت آن‌ها می‌شود. یکی از مهم‌ترین عناصر تحقق مشارکت واقعی در جوامع پیچیده امروزی، سطح سرمایه‌ اجتماعی در جامعه است. در این راستا، رویکرد تحلیل شبکه به‌عنوان نظریه و مدلی که به مطالعه ساختارها و روابط می‌پردازد، قادر به سنجش میزان سرمایه اجتماعی بین افراد می‌باشد که در چند سال اخیر مورد توجه زیادی قرار گرفته است. این تحقیق نیز با هدف سنجش سرمایه اجتماعی روستاییان و مشارکت آن‌ها در طرح‌های بهسازی بافت باارزش تاریخی در روستای شاهکوه سفلی شهرستان گرگان به‌عنوان روستای هدف گردشگری که دارای بافت باارزش تاریخی می‌باشد، با روش تحلیل شبکه‌ای پرداخته شد. در حقیقت سؤال اساسی تحقیق این است که وضعیت سرمایه اجتماعی روستاییان و مشارکت آن‌ها در طرح‌های بهسازی بافت باارزش تاریخی در روستای مورد مطالعه چگونه است. بر این اساس فهرستی از افراد ذی‌نفوذ روستا با استفاده از روش گلوله برفی تهیه شد. در نهایت نام 43 نفر به‌عنوان افراد شاخص که برای این طرح در روستا همکاری داشته­اند، به‌دست آمد. در مرحله بعد، پرسشنامه‌ای تهیه و داده‌های ماتریسی به محیط نرم‌افزار Ucinet وارد و با استفاده از تعدادی آزمون مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفتند. به‌صورت کلی نتایج این تحقیق نشان‌دهنده وضعیت مناسب سطح اعتماد روستاییان به یکدیگر و در عین‌ حال وضعیت نامناسب مشارکت آن‌ها در طرح  بهسازی بافت باارزش تاریخی روستا می­باشد. همچنین بیشترین سطح اعتماد و همچنین همکاری افراد با یکدیگر به‌صورت درون‌گروهی ظهور و بروز پیداکرده است. به معنای دیگر در روستای مورد مطالعه بیشتر شاهد سرمایه مجتمعی که واجد خصلت انحصاری و اختصاصی  در مقابل سرمایه اجتماعی با ویژگی غیر انحصاری و باز بودن مواجه هستیم.

کلیدواژه ها:

Participation ، Rural improvement projects ، valuable rural fabric ، network analysis ، Shahkooh Sofla. ، سرمایه اجتماعی ، مشارکت ، بهسازی ، بافت باارزش ، تحلیل شبکه ، روستای شاهکوه سفلی.