تبیین مدل یابی معادلات ساختاری در هنجار برپایی مسکن روستایی

هدف این تحقیق، تبیین مدل نظری در هنجار شکل‌یابی مسکن روستایی در حوزه اقلیمی سرد و کوهستانی استان اردبیل است. با تدقیق بر اینکه ساخت‌وسازهای جدید روستایی که عموماً با حمایت‌های سازمان‌های دولتی و در رأس آن سازمان بنیاد مسکن انقلاب اسلامی و یا توسط اهالی اجرایی می‌شود، ریخت و فرم مسکن شهری دارد که بدون توجه به ارزش­های معماری بومی در حال اجراست؛ ارزش‎هایی که با گذشت زمان و با آزمون ـ خطاهای زیاد به قوانین نانوشته ساخت‌وساز مبدل شده است. لذا توجه به ارزش­های حاکم در بافت روستاها که طی سالیان متمادی از سوی اهالی ساکن به‌کار گرفته‌شده، نقطه قوت پژوهش حاضر می­باشد. ارزش­هایی که نگارنده، هنجار نام می­برد. در این تحقیق از روش همبستگی طرح مدل­یابی روابط ساختاری بر پایه مطالعات میدانی و تحقیقات پیمایشی از نوع اکتشافی استفاده شد. پس از شناسایی 176 سکونتگاه حوزه سرد و کوهستانی استان اردبیل با ارتفاع 1500 تا 2150 متر از سطح دریا، 85 روستا با جمعیت بالای 200 نفر و به شیوه خوشه­ای تصادفی انتخاب شدند. حجم نمونه براساس نظریه کلاین درمجموع به تعداد 250 نفر از ساکنین روستاهای فوق به شیوه هدفدار انتخاب، تا به 50 سؤال پرسش‌نامه مربوط به دیدگاه ساکنین در شکل­یابی مسکن پاسخ دهند (بنابراین هر روستا به‌عنوان یک خوشه و افراد ساکن به‌عنوان اعضاء آن خوشه­ها هستند). میزان پایایی پرسش‌نامه با استفاده از آلفای کرونباخ، 905/0=α به‌دست آمد. یافته های تحقیق نشان داد که مؤلفه‌های: همشکلی (تشابه) در برپایی مسکن، جغرافیایی ـ اقلیمی، اقتصادی ـ معیشتی، مقیاس ـ تناسبات و فرهنگی ـ سنتی به‌عنوان عامل­های مؤثر بر هنجار شکل­یابی مسکن روستایی در حوزه اقلیمی سرد و کوهستانی استان اردبیل هستند. نتایج به‌دست‌آمده نشان دادند که متغیرهای پیش­بین مدل، مقدار 41 درصد از تغییرات ملاک را پیش­بینی کرده­اند و 59 درصد مابقی متأثر از متغیرهای برون‌زاد هستند. همچنین نتایج این تحقیق گویای سه اصل کلی است که: اولاً مؤلفه مقیاس و تناسبات در شکل­یابی مسکن روستایی نقشی پررنگ­تر از تمامی مؤلفه‌ها دارد. ثانیاً: شکل­یابی مسکن روستایی پدیده­ای فرهنگی است و ثالثاً: شکل مسکن روستایی، تابعی از میزان ارتفاع از سطح دریاهای آزاد است.    

کلیدواژه ها:

Rural Housing Establishment ، Cold and Mountainous Climate ، Ardabil Province ، Structural Equation Modeling ، برپایی مسکن روستایی ، اقلیم سرد و کوهستانی ، استان اردبیل ، مدل­یابی معادلات ساختاری.