اثر ماده آلی بر کاهش فرسایش پذیری خاک در خاک های کشاورزی
- سال انتشار: 1384
- محل انتشار: نهمین کنگره علوم خاک ایران
- کد COI اختصاصی: SSCI09_562
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 6862
نویسندگان
دانشجوی دوره دکتری فیزیک و حفاظت خاک دانشگاه تربیت مدرس
چکیده
هر سال میلیونها تن خاک از سطح حوزه های آبخیز به وسیله آب جابه جا می شود . پدیده فرسایش آبی تولید محصولات کشاورزی را در طی قرن بیستم تا % 17 کاهش داده است (3) فرسایش خاک منجر به هدررفت مواد غذایی و به هم خوردن ساختمان خاک می شود . یکی از عوامل عمده موثر بر فرسایش خاک، فرسایش پذیری است . فرسایش پذیری خاک، سهولت جدا شدن ذرات خاک را بر اثر ضربه قطرات باران و انتقال آنها را به وسیله رواناب نشان می دهد . فرسایش پذیری خاک به بافت، ساختمان، مقدار ماده آلی و نفوذپذیری نیمرخ خاک بستگی دارد (8) از بِین عوامل، مقدار ماده آلی، ساختمان و نفوذپذیری با مدیریت های خاکی و زراعی تغییر می یابند . ساختمان خاک در مقاومت ذرات در برابر جداشدن ازهم نقش دارد . مواد آلی نقشِی موثر بر پایداری خاکدانه ها و نفوذپذیری خاک دارند (1) بررسی ها نشان داد که ماده آلِی تاثیری مثبت بر تخلخل خاک، ظرفیت آب قابل استفاده گیاه و نفوذپذیری دارد و در نتیجه فرسایش پذیری خاک را کاهش می دهد (4) پژوهش ها نشان داد در شرایطی که مقدار ماده آلی خاک از 0/5 درصد کمتر باشد , فرسایش پذیری در بافت هاِی رسی , سیلتی و شنی به ترتیب برابر 0/6 ,0/2 و 0/05 است (5) بررسی ها در خاک شن لومی نشان داد که با افزایش کربن آلی خاک از 1 تا 3 درصد , مقدارخاکدانه های پایدار در آب از 3 تا 40 درصد افزایش یافت (7) یکی از راه هاِی حاصلخیز کردن خاک، افزودن مواد آلی است . مواد آلی چسبندگی ذرات خاک، پایداری خاکدانه ها و ظرفیت نفوذ آب را افزایش می دهد (2) در خاک های آلفی سول نواحی نیمه خشک بر اثر تشکیل سله، رواناب و فرسایش افزایش می یابد . یکی از راه های کاهش رواناب مصرف مواد آلی است (.6) این پژوهش در حوضه ای به مساحت 625 کیلومتر مربع (25 کیلومتر * 25 کیلومتر ) در شهرستان هشترود انجام گرفت . خاک منطقه عمدتا دارای نیمرخ کم عمق تا نیمه عمیق و گاهی عمیق و اغلب دارای لایه آهکی است . بافت خاک ها اغلب متوسط تا سنگین است . منطقه به صورت سیستماتیک با ابعاد 2/5 کیلومتر * 2/5 کیلومتر در مجموع به تعداد 100 واحد تقسیم بندی گردید . در هر یک از مربع ها یک کرت فرسایشی به صورت کرت استاندارد ( مبنا ) در شیب های 9 درصد به ابعاد1/83 m 22/1× m تکرار ایجاد گردید . کرت ها 3 در امتداد شیب با برای کشت گندم در جهت شیب شخم و سپس دیسک زده شد . در انتهای هر کرت محفظه هایی برای جمع آوری رواناب و رسوب گذاشته شد . میانگین بارندگی سالانه منطقه بر اساس آمار 10 ساله 4 دستگاه باران سنج 350 میلیمتر است . مقدار فرساِیش بر اساس مقدار رسوب سالانه در واحد فرساِیندگِی باران به دست آمد . فرسایش پذیری خاک بر اساس مقدار خاک فرسایش یافته در واحد فرسایندگی باران به دست آمد . نتاِیج نشان داد که فرساِیش پذِیرِی خاک اندازه گیری شده کمتر از فرسایش پذیری خاک تعیین شده با نموگراف ویشمایر و اسمیت است اما این تفاوت معنی دار نگردید . فرساِیش پذِیرِی خاک با مقدار ماده آلِی همبستگِی معنِی دار دارد . در خاکهای با بافت متوسط تا سنگین، فرسایش پذیری به دلیل تغییر مقدار ماده آلی کاهش یافت . ساختمان خاک و نفوذپذِیرِی تحت تاثِیر مقدار ماده آلِی خاک قرار گرفت . در خاکهای دارای 1/5 درصد ماده آلی، نفوذپذیری خاک و درجه پایداری خاکدانه ها بیشترین بود . بر اساس نموگراف ویشمایر و اسمیت، با افزایش ماده آلی، فرسایش پذیری خاک کاهش می یابد . به طور کلی افزودن مواد آلی به خاک در راستای اصول حفاظت خاک و نیل به اهداف کشاورزی پایدار است . بنابراین افزایش مواد آلی به خاک در کنار بهبود ویژگیهای فیزیکی، شیمیایی، بیولوژیکی و حاصلخیزی موثر است، در مهار فرسایش خاک نقشی اساسی دارد .کلیدواژه ها
اطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.