افسانه دفتری نژاد - دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
محمد رضا احمدخانی - دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
بلقیس روشن - دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
بهمن زندی - دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

این پژوهش به‏ بررسی استعاره‏های مفهومی حوز‏ۀ غم می‏پردازد و تأثیر زمان و جنسیت را بر کاربرد این استعاره‏ها نشان می‏دهد. هدف این مقاله آن است که دریابیم که چگونه مفهوم غم در ساخت استعاره‏های مفهومی درک می‏گردد و برمبنای کدام مفاهیم در حوزۀ مبدأ شکل می‏گیرد و تغییر زمان و جنسیت در کاربرد استعاره‏های مفهومی مربوط به ‏احساس غم در آثار مذکور چگونه نشان داده شده است. به این منظور دوازده اثر منتخب به قلم احمد محمود و سیمین دانشور در پیش و پس از انقلاب اسلامی -که در متن مقاله به‏صورت دو دورۀ ابتدایی و متأخّر نامگذاری شده است- با روش تحلیل محتوا مطالعه شده‏اند. از نتایج حاصل از این مطالعه، 317 استعارۀ مفهومی در 45 نام‏نگاشت و 45 حوزۀ مبدأ از آثار احمد محمود و 733 استعارۀ مفهومی در 63 نام‏نگاشت و 63 حوزۀ مبدأ از آثار سیمین دانشور استخراج گردید. همچنین نویسندگان مذکور با استفاده از واژگان و فرهنگ‏سازی، غم را عادی‏تر از قبل جلوه داده‏اند و به ‏‏سمت کاهش بیان غم و اصطلاحات منفی پیش رفته‏اند. اگرچه کلاً در آثار متأخرشان بسامد غم کم شده است، اما به‏ عقیدۀ احمد محمود، تأثیر منفی آن شدیدتر و قدرت تخریبی آن بیشتر شده است. دانشور، اگرچه در دورۀ ابتدایی احساسی از خفقان و انفجار درونی را دارد، ولی با ابراز هر چه بیشتر غمش، این بار غم را به دورۀ دوم زندگی نمی‏برد؛ بلکه در دورۀ متأخر احساس آرام­تری در برخورد با این احساس در خود می‏یابد.

معنی ‏شناسی شناختی, استعارۀ مفهومی غم, جنسیت, زمان, ادبیات معاصر