مدل‌سازی مکانی-زمانی کیفیت محیط‌زیست شهری

کیفیت محیط‌زیست شهری معیار سنجش و اندازه‌گیری درجة مناسب‌بودن محیط‌زیست انسان است. درواقع میزان توان محیط برای شکل‌گیری نیازهای افراد جامعه و پاسخگویی به آن محسوب می‌ِشود و از عوامل مختلفی تأثیر می‌پذیرد. با توجه به تغییرات شاخص‌های محیطی در مناطق شهری، هدف اصلی این پژوهش مدل‌سازی تغییرات مکانی-زمانی کیفیت محیط‌زیست شهری است. به‌منظور مدل‌سازی هریک از شاخص‌ها از داده‌های میدانی مکان‌مبنا و تصاویر ماهواره‌ای استفاده شد. شاخص‌ها شامل دو بعد طبیعی و انسان‌ساخت است. برای تلفیق شاخص‌ها و مدل‌سازی کیفیت محیط‌زیست شهری با توجه به ماهیت مباحث کیفی و محیطی که با عدم قطعیت همراه است، از منطق فازی استفاده شد. در شهر تهران به‌دلیل تراکم بالای جمعیت و فعالیت، محیط‌زیست شهری اهمیت زیادی دارد. بدین‌منظور مناطق 3، 6 و 11 شهر تهران انتخاب شدند. این مناطق در امتداد شمالی-جنوبی شهر تهران قرار دارند. نتایج نشان می‌دهد تغییرات کیفیت محیط‌زیست شهری در منطقة موردمطالعه روندی شمالی-جنوبی دارد. کیفیت محیط‌زیست شهری نیز از شمال به جنوب کاهش می‌یابد. از نظر تغییرات زمانی در دو فصل بهار و تابستان در مقایسه با دو فصل پاییز و زمستان کیفیت محیط‌زیست شهری وضعیت بهتری دارد؛ بنابراین تابعی از زمان و مکان محسوب می‌شود. نتایج تحلیل حساسیت نشان می‌دهد تأثیر تغییر ورودی‌ها بر نتیجة مدل در همه متغیرها بین 2 تا 17 درصد است. نتایج مدل‌سازی نیز از یک یا چند متغیر خاص تأثیر نمی‌پذیرد؛ بنابراین می‌توان نتیجه گرفت نتایج مدل‌سازی قابل‌اعتماد است.

کلیدواژه ها:

تحلیل حساسیت ، ضریب هم‌بستگی ، کیفیت محیط‌زیست شهری ، مدل‌سازی ، منطق فازی