مقایسۀ مفهوم «حاکمیت ملی» در قوانین اساسی مشروطه و جمهوری اسلامی ایران
محل انتشار: پژوهش های جغرافیای انسانی، دوره: 52، شماره: 1
سال انتشار: 1399
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 176
فایل این مقاله در 19 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد
- صدور گواهی نمایه سازی
- من نویسنده این مقاله هستم
استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:
شناسه ملی سند علمی:
JR_JHGR-52-1_019
تاریخ نمایه سازی: 25 بهمن 1399
چکیده مقاله:
مطالعه و بررسی قانون اساسی هر کشور بنیانی برای شناسایی و تحلیل بسیاری از مفاهیم کلیدی جغرافیای سیاسی مانند «مفهوم حاکمیت ملی» در آن است. کشور ایران در کمتر از یک سده دو انقلاب بزرگ یعنی انقلاب مشروطه و انقلاب اسلامی را تجربه کرده است. پس از رخداد هر دو انقلاب، دو قانون اساسی تدوین شد که هر یک سرآغازی برای عملکرد حکومت و ملت در سرزمین ملی بهشمار میرفتهاند. پرسش اصلی مقالۀ حاضر، که با استفاده از روش «تحلیلی» نگاشته شده، این است که مفهوم حاکمیت ملی در دو قانون چه تفاوتها و تشابهاتی داشته و چگونه به رابطة حکومت با ملت و سرزمین شکل بخشیده است. نتیجة تحقیق نشان میدهد که شرایط و عوامل تأثیرگذار داخلی و خارجی به لحاظ زمانی و مکانی بر چگونگی تدوین این دو قانون و نیز در ابراز مفهوم حاکمیت ملی در آنها مؤثر بوده است. مقایسة مفهوم حاکمیت ملی نشان میدهد که قانون اساسی مشروطه و متمم آنْ حاکمیت را فقط از آنِ ملت میداند. درحالیکه قانون اساسی جمهوری اسلامی حاکمیت مطلق را از آنِ خداوند میداند، ولی به حاکمیت انسان نیز قائل است. همچنین، مقایسة شیوة اعمال حاکمیت ملی در قانون اساسی مشروطه عمدتاً از طریق انتخاب نمایندگان مجلس شورای ملی است؛ درحالیکه در قانون اساسی جمهوری اسلامی، مردم برای تعیین نوع نظام سیاسی و تصمیمگیری در مسائل مهم اقتصادی و سیاسی از طریق همهپرسی، انتخابات، و نیز نظارت بر کارگزاران حکومتی به اعمال حاکمیت میپردازند. ازاینرو، میتوان گفت قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به نسبت مفهوم جامعتری از حاکمیت ملی ارائه میدهد.
کلیدواژه ها:
نویسندگان
مرجان بدیعی ازنداهی
استادیار گروه جغرافیای سیاسی، دانشگاه تهران
فاطمه سادات میراحمدی
دانش آموخته جغرافیای سیاسی، دانشگاه تهران
بهادر غلامی
دانش آموخته جغرافیای سیاسی، دانشگاه تهران
مراجع و منابع این مقاله:
لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :